به طور کلی خاک نسوز به کلیه موادی گفته میشود که در برابر حرارت زیاد ساختار فیزیکی و فرمول شیمیایی خود را حفظ کنند و دچار تغییر نشوند. این تعریف زمانی اهمیت پیدا میکند که بدانیم بخشی از آجر نسوز تولیدی در کورههای حرارت بالا در صنایع تولیدی فولاد، شیشه و... کاربرد وسیعی دارد. نوعی از تقسیم بندی آجر نسوز هست که مربوط به سبک و روش تهیه آن است. این نوع تقسیم بندی انواع آجر نسوز سنتی، دستی و صنعتی را شامل میشود که در ادامه به شرح هر کدام خواهیم پرداخت.
انواع مدل های آجر نسوز
آجر نسوز سنتی: استفاده از آجرهای سنتی در نمای ساختمانها و در مواردی در بخشهای داخلی ساختمان از گذشته تا کنون رواج داشت. در مواردی روی این آجرها نقش و نگارهای سنتی نیز قابل طراحی است و به عنوان موارد زینتی کاربرد دارد.
آجر نسوز دستی: سادهترین و ابتداییترین انواع آجر نسوز هستند. در اولین بناهایی که به دست بشر ساخته شده به کار رفتهاند.
آجر نسوز صنعتی: شکیلترین و منظمترین نوع این محصول است. این نوع از آجر به وسیله کورههای آجرپزی در اشکال منظم و با قالب مخصوص تهیه میشود.
آجر نسوز انواع دیگری نیز دارد که بر حسب جنس ماده تشکیل دهنده و به کار رفته در آن متفاوت است. از انواع این محصول بر حسب ماده متریال کاربردی میتوان به آجر نسوز سیلیسی و آجر نسوز ویژه اشاره کرد. آجر نسوز ویژه نیز خود انواع متفاوتی دارد که شامل آجر نسوز ویژه اکسید کروم، قلیایی، آلومینیومی، زیرکونیوم، اکسید کروم –کوروندوم هستند.
آجر نسوز سیلیسی: اغلب بافت این نوع محصول از کوارتزیت تشکیل شده است که خود ترکیبی از 95 درصد دی اکسید سیلیسیوم و درصد متفاوتی از اکسید سدیم، اکسید آهن، اکسید آلومینیوم و اکسید تیتانیوم است. خاصیت این ترکیب قابلیت تحمل حرارت زیاد و دماهای بالا است. از این نوع محصول در کورههای تولید فولاد، شیشه، سرامیک و دیگر صنایع حرارتی استفاده میشود. چون آجرهای نسوز سیلیسی علاوه بر ثبات و تغییر ناپذیری در برابر حرارت زیاد، در برابر گازهای ایجاد شده، حین فرآیند تولید نیز نفوذ ناپذیر هستند.
آجر نسوز ویژه: این نوع از محصولات توانایی حرارت تا 1500 درجه سانتیگراد را نیز دارند. علاوه بر این در ترکیب اختصاصیشان از فلزات واسطه نیز استفاده شده است. آجر نسوز ویژه بسته به نوع فلز واسطهای که در ساخت آن به کار میرود، انواع متنوعی دارد.
آجر نسوز ویژه اکسید کروم: در ترکیب آن بیش از 90 درصد اکسید کروم استفاده شده است. این نوع خاص از آجر در کورههای مرتبط با صنایع شیشه سازی کاربرد دارد.
آجر نسوز قلیایی: ترکیبات تشکیل دهنده این نوع از آجرها، ترکیبی از اکسید منیزیم و دی اکسید سیلیسیم است و در صورت نیاز به تحمل حرارت حداکثری اکسید کروم و اکسید آهن نیز به این مخلوط اضافه میشود. این نوع آجرهای تولید شده با این ترکیب ویژه در صنایع تولیدی فولاد، سیمان، شیشه و همینطور تولید فلزات غیر آهنی به کار میروند.
آجر نسوز آلومینیومی: در صورت به کارگیری اکسید آلومینیوم یا آلومین با مقاومت حرارتی ۱۷۵۰ درجه سلسیوس این نوع از محصول تولید میشود.
آجر نسوز زیرکونیوم: برای تولید این محصول آلومین و سولفات زیرکونیوم را به کوارتز میافزایند. نقطه ذوب زیرکونیوم بالاست و همین خاصیت سبب میشود تا از این نوع محصول در کورههای حرارتی صنایع استفاده گستردهای شود.
اکسید کروم –کوروندوم: این نوع از آجرهای نسوز در صنایع ذوب آهن به کار میروند. این ترکیب در حدود بیش از 90 درصد از اکسید آلومینیوم به همراه اکسید کروم I و اکسید کروم II تشکیل شده است.
مزایای آجر نسوز
در گذشته استفاده از آجرهای معمولی هم در نمای بیرونی ساختمان و هم به صورت محدودتری در فضای داخلی ساختمان رواج داشت. این نوع از آجرها دارای مشکلاتی بودند. از جمله مشکلات بارز در زمینه کاربرد آجرها به عنوان نمای بیرونی ساختمان، شوره زدن آنها بود. این مساله در کل به زیبایی نمای ساختمان لطمه میزد. از طرفی این آجرها چون از نظر استحکام قابلیت بالایی نداشتند، در حین کار از قسمت لبه آجر دچار شکستگی میشدند و کارایی لازم را نداشته و غیر قابل استفاده بودند. به علاوه فاقد تنوع در طرح، نقش و رنگ بودند. بروز این مشکلات باعث شد تا با گذشت زمان استفاده از آنها دچار محدودیتهایی شود. با پیشرفت صنعت آجر سازی رفته رفته آجرهای نسوز به بازار عرضه شد. آجر نسوز هیچکدام از مشکلات آجرهای قبلی را نداشت. در حین اجرا در صورتی که به عنوان نمای بیرونی ساختمان به کار رود، شوره نمیزند. به دلیل استحکام بالا قابلیت فرمدهی بیشتری دارد و با اشکال هندسی منظمتری قابل اجرا است. همچنین در برابر ضربه دچار نقص ظاهری نشده و تغییر شکل نمیدهد. از آنجایی که قابلیت افزودن رنگ را دارد، در رنگهای نامحدود و متنوع و گستردهای به بازار عرضه شده است. این رنگها در برابر تابش مستقیم نور خورشید، دچار تغییر رنگ نمیشوند. همچنین به دلیل استحکام زیاد و ساختار ویژه در برابر اسیدها، بازها و عوامل طبیعی مثل باد و باران دوام بالایی دارد. در برابر نفوذ آب، برودت و یخ زدگی و تغییرات آب و هوایی مقاوم است. از آنجا که در ساخت آن از عوامل طبیعی به کار میرود، سازگاری محیطی بالایی دارد. همه این عوامل کمک میکند تا به عنوان کاندیدایی مناسب برای اجرای نمای خارجی ساختمانها لحاظ شود. اجرا و کاربرد این محصول به عنوان نمای خارجی، ساده سریع و نسبتا آسان است. به دلیل ضریب انتقال حرارتی پایین، در مبحث مدیریت سوخت و افزایش بهرهوری انرژی، عایق حرارتی مناسبی به حساب میآید و تا حدی از اتلاف انرژی جلوگیری میکند. این قابلیتهای بهینه اجرایی در آجر نسوز نسبت به انواع معمولی به دلیل وجود ساختار و مواد شیمیایی خاص و تحمل حرارت بالای آنها است.
این محصول توسط کارخانهها و شرکتهای زیادی در ارائه میشود. امیدواریم با بهره گیری از این مطالب، به شما در انتخاب گزینه مناسب و استاندارد آن کمک کرده باشیم.
آشنایی بیشتر با آجر نسوز و کاربرد های آن
اگر حرف از ساختمان سازی و پروژه های معماری شود یکی از اولین متریال هایی که به ذهن هر کسی می رسد آجر است. آجر نه فقط الان پرکاربرد است بلکه جز قدیمی ترین محصولاتی است که برای ساخت و ساز و کار های عمرانی و معماری مورد استفاده قرار گرفته است. چه آن زمان که معماری خلاصه می شد در ساختن چهار دیواری های کوچک با یک پنجره رو به نور چه حالا که ساختمان سازی شامل پروژه های عظیم و طولانی مدت می باشد. پس انتظار می رود آجر را همه بشناسند. حداقل در تعریف و شکل ظاهری هر کسی می داند که آجر چیست و چه کاربرد هایی دارد. اما آجر ها هم مانند هر متریال دیگری انواع مختلفی دارند و در نتیجه کاربرد های گوناگونی برای شان تعریف شده است. در ادامه به معرفی آجر نسوز و کاربرد های آن و هم چنین ویژگی هایش می پردازیم.
آجر نسوز چیست؟
همان طور که از نام این آجر ها برمی آید، آجر های نسوز مقاومت بالایی در مقابل دما های بالا دارند و در واقع نسوز می باشند. ماده تشکیل دهنده آجر های نسوز، خاک نسوز می باشد که سبب همین ویژگی در آن ها می شود. در برخی مکان ها نیاز است که آجر های مورد استفاده ویژگی های فیزیکی و شیمیایی شان را در مقابل حرارت بالا حفظ کنند. در چنین شرایطی از آجر های نسوز استفاده می شود. پس از سوی دیگر بهترین گزینه برای کاربری در کوره های صنعتی نیز می باشند. البته در صنعت ساختمان سازی هم استفاده از آجر های نسوز زیاد است چه در داخل و چه در بیرون ساختمان. نمونه ای از استفاده از آجر نسوز در بیرون ساختمان نماکاری با آجر نسوز است و نمونه ای از استفاده های آن در دکوراسیون داخلی استفاده از آجر نسوز برای شومینه ها می باشد.
آجر های نسوز، متریالی مناسب برای نمای ساختمان ها
در فرآیند ساختن آجر های نسوز از مواد طبیعی استفاده می شود و همین سبب می شود که دارای رنگ ثابتی باشند. همین داشتن رنگ ثابت و البته گوناگونی رنگ ها و امکان استفاده از رنگ های مختلف، آن ها را برای نمای ساختمان پرکاربرد کرده است. نمای ساختمان در معرض تابش نور خورشید قرار دارد و اگر متریال مناسب استفاده نشود پس از گذشت مدت زمان کوتاهی رنگ آن خواهد رفت و در نتیجه زیبایی نما را از بین می برد. پس بهتر است که از همان ابتدا با توجه به این موضوعات از متریال و محصول مناسب استفاده شود. به دلیل این ویژگی آجر های نسوز است که هر کسی آن ها را برای نمای ساختمان ترجیح می دهد.
آجر های نسوز تنها در برابر حرارت و گرما مقاوم نیستند. ویژگی خوب این آجر ها این است که در برابر سرما هم مقاومت قابل قبولی دارند. کم بودن ضریب انتقال حرارت در آجر های نسوز موجب می شود که در تابستان ها که هوا گرم می شود، گرمای کم تری را به داخل خانه ها منتقل کنند. هرچه گرما گم تر منتقل شود در نتیجه هوای خنک خانه باقی می ماند و در مصرف انرژی می توان تا اندازه زیادی صرفه جویی کرد.
آجری که برای نمای ساختمان ها استفاده می شود باید عمر قابل قبول و دوام بالایی داشته باشد چرا که تعویض و تعمیر آن آجر ها به آسانی امکان پذیر نیست و سختی های خاص خودش را دارد. به همین منظور باید برای جلوگیری از دردسر از همان ابتدا به فکر محصولی با دوام و باکیفیت بود. آجر های نسوز در برابر ضربه ها و هم چنین سایش مقاومت خوبی دارند و در نتیجه دارای دوام بالایی می باشند.
به این نکته نیز باید توجه کرد که آجر های نسوز به خوبی روی ملات های ساختمانی قرار می گیرند و به اصطلاح چسبیده می شوند. پس می توان به امنیت آن ها اطمینان کرد و مسلما به کار بردن آن ها کار آسانی خواهد بود.
همان طور که در بالا اشاره شد آجر نسوز را نمی توان تنها متریالی برای نمای ساختمان ها شناخت. از این آجر ها معمولا برای پوشاندن کف ساختمان هم استفاده می شود به دلیل همان ویژگی هایی که به آن ها اشاره کردیم. آجر های نسوز وزن کمی دارند و جز متریال های سبک به شمار می روند پس این ویژگی هم استفاده از آن ها برای کف ساختمان را بیش تر می کند. پایین بودن جذب آب در آجر های نسوز موجب می شود که اگر آب روی آن ها ریخته شود آسیبی به ساختمان وارد نکنند.
شاید فکر کنید برای پوشاندن کف خانه نیاز به تنوع رنگ دارید. این نیاز به آسانی پاسخ داده شده است. وقتی که آجر ها را در کوره می چینند در هنگام فرایند ساخت، بر اساس فاصله ای که آجر ها از حرارت مستقیمی که به آن ها اعمال می شود دارند رنگ شان تعیین می شود. مثلا آن هایی که به حرارت مستقیم نزدیک تر باشند رنگ تندتری نسبت به آن هایی که دورتر چیده شده اند دارند. پس می توانید از بین رنگ های مختلفی که به بازار عرضه می شود، مناسب ترین را انتخاب کنید.