قفل و کلید از ابزارهای گریز ناپذیر برای حفاظت از اموال، اسناد و فراهم کردن فضای امن برای ساختمانها با کاربری مختلف تجاری، اداری و مسکونی هستند. قفل و کلید هر دو، از ابزارآلات هوشمندانه و متفکرانهای هستند که بشر مترقی با درایت و نبوغ به طراحی و کشف آنها نائل آمده است. این ابزارآلات ویژه از گذشته تا کنون دستخوش تغییر و تحولات زیادی شده است. این تغییرات بسته به ساختار کلی و کارایی قفل و کلید به کار گرفته شده، ابعاد وسیعی را شامل میشود. روند پیشرفت قفل و کلید با پیشرفت تکنولوژی و بهرهمندی از فنآوری دیجیتال از سبک سنتی به اشکال مدرنتر، پیچیدهتر و تخصصیتر سرعت بیشتری گرفت. تا قبل از ورود تکنولوژی دیجیتال به این عرصه صنعتگران کارکرد قفل و کلید را با شیوه مکانیکی به کار میگرفتند، بعد از به کارگیری فنآوری دیجیتال، قفل و کلید در عملکرد اجرایی خود به جای شیوه مکانیکی، از روش الکترونیکی بهره برد. قفل در واقع ساختار و ابزاری است که برای ممانعت از دسترسی آسان به مجموعه مورد نظر برای حفاظت و حراست از آن به کار میرود. کلید ساختاری هوشمند است که برای گشودن و بستن قفل به طور اختصاصی متناسب با ساختار آن طراحی میشود.
انواع قفل ها
از انواع قفلها به انواع رومی، کلون دار و فنر پیچ را میتوان اشاره کرد.
رومی: درساختار این محصولات از گل میخهای دست ساز فلزی که روی درب نصب میشد و یک کلون چوبی درون این قسمت فلزی قرار میگرفت، استفاده شده است. درون کلون کشویی قرار دارد که از یک طرف به لنگه دیگر درب وصل شده است و با چرخاندن کلید در قفل کشویی عقب رفته و قفل باز میشود.
کلوندار: کلون دارای دندانههای متعددی است و شیطانک در نقش ضامن روی این قسمت قرار میگیرد. کلید از قسمتی که کلیدخور نامیده میشود وارد قفل شده و با قرار گرفتن و در هم چفت شدن فرورفتگیهای کلون و برجستگیهای کلید و بالا رفتن شیطانک قفل به عقب حرکت کرده و در باز میشود. این محصولات به دلیل سابقه تاریخی در مناطق سنتی یزد و اصفهان به وفور یافت میشوند.
فنر پیچ: این سیستم قفل شامل یک محفظه آهنی و دو عدد فنر است. فنرها به یک مادگی متصل شدهاند. با چرخاندن کلید در آن فنرها همزمان از مادگی رها شده و آن را باز میکنند.
در ادامه به تعریف انواع مختلف و متنوعی از قفل و کلید میپردازیم.
مغزی دستگیرهای ساده: این نوع از قفلها اغلب برای درهای داخلی ساختمان استفاده میشود. در هر دو طرف این قفلها دستگیره برای بازو بسته کردن در موجود است. همچنین این امکان وجود دارد تا هم از داخل و هم از بیرون در قفل شود.
مغزی توپی: از انواع مدرنتر قفل در صنعت ساختمان است. این نوع از قفلها از دو نوع تک سیلندری و دو سیلندری تشکیل شدهاند. نوع تک سیلندری توپی از یک طرف قفل داشته و در طرف دیگرش یک دکمه قرار دارد اما در انواع دو سیلندری آن، این امکان فراهم شده تا در هم از سمت داخل و هم از بیرون امکان چفت شدن داشته باشد.
دستگیرهای اهرمی: این قفل دارای ساختاری متفاوت در دو سمت درب است. در قسمت بیرونی درب یک قسمت کلید خور و همچنین یک اهرم برای باز کردن درب وجود دارد. اما در قسمت داخل به جای اهرم و قسمت کلیدخور یک قفل پیچی و یک دکمه قرار دارد تا با کمک آنها درب باز و بسته شود.
Deadbolts: این قفلها با ساختار خاص خود باعث افزایش ایمنی و حفاظت در ورودی ساختمان شده و ساختار ضد سرقتی برای درب را فراهم میکنند. این محصول در کنار مغزی درب قرار داده میشود. اما چون عملکرد آن به دستگیره وابسته نیست، ایمنی بالایی دارد.
شب بند: ساختار کلی قفل شب بند دارای یک زبانه استوانه ای شکل است، این زبانه در قسمت بیرونی درب با کلید باز میشود و در قسمت داخلی به کمک یک دستگیره کوچک قابل کنترل است.
مگنتی: عملکرد این قفل به کمک یک مگنت یا آهنربا اجرا میشود. وزن آن یک کیلوگرم است اما قادر به تحمل وزن تا 150 کیلوگرم است.
کتابی: با برش قفلهای گوشوارهای توسط دستگاههای پیشرفته، نیاز به تولید محصولی به وجود آمد تا زبانه کوتاه و مخفی در ساختارش باشد تا مانع از برش آسان و سریع آن شود. برای همین انواع کتابی با ظاهری مسطح و اغلب مستطیل شکل با زبانه بسیار کوتاه که در این قاب مستطیلی آهنی قرار میگرفت، طراحی شدند.
الکترونیکی: در این نوع محصولات سیستم قفل با برق 12 یا 24 ولت وصل میشود. با کمک کارت یا سیستم هوشمند دستورات لازم برای باز شدن آن توسط نیروی الکتریکی اجرا میشود.
با پیشرفت تکنولوژی انواع قفل و کلید برقی، هوشمند، مگنتی-رمزی و ... به بازار عرضه شدند. قفل و کلید مدرن علاوه بر تامین امنیت در انواع دیجیتالی، قابلیتهای حفاظتی دیگری برای محیطی که نصب شده است، فراهم میکند. مثلا در انواع دیجیتالی ضد حریق، ضد شوک، کودک و امنیتی به ترتیب در صورت بروز حریق، تغییر ولتاژ، بسته شدن اتوماتیک در و عدم دسترسی افراد غریبه به رمز و کارت هشدار لازم توسط سیستم دیجیتالی اعلام و تمهیدات ضروری اعمال میشود.
برقی بدون کلید: موارد استفاده از این محصولات اغلب برای هتلها، مراکز محرمانه و حساس است. در این نوع از محصولات به جای استفاده از کلید از کارت الکترونیکی استفاده میشود. یا این که بدون کارت هم، با ورود یک کد ویژه در باز میشود.
رمزدار با اثر انگشت: این نوع از محصولات با ورود رمز اختصاصی با خواندن اثر انگشت تعریف شده باز میشوند.
هوشمند: انواع هوشمند این محصولات هم در سازههای مدرن و هم در ساختمانهای قدیمی برای درب، پنجره و دربهای داخلی و خارجی ساختمان قابل استفاده هستند. کلید باز شدن این نوع از محصولات، تلفن همراه است. نرم افزار مربوطه روی تلفن همراه نصب شده و آن را باز میکند.
انواع کلید ها
همزمان با سیر تحولات در صنعت قفل و کلید فرم ظاهری کلیدها متحول شد. این تحول عظیم کلیدهای سنتی را به نرم افزارها و رمزهای الکترونیکی اختصاصی تغییر داد. در ادامه به شرح مختصری از انواع این محصولات میپردازیم. انواع کلیدها شامل کلیدهای خانگی، یک لبه، دو لبه، چهارلبه، لولهای، کارتی، کلید خودرو و کلیدهای ضد سرقت خودرو هستند.
خانگی: دو یا پنج کنگره دارند و معمولا استوانه ای شکل هستند.
کلید یک لبه: فقط یک شیار دارد که با قفل مربوط به خود مچ هستند. در صورت ورود کامل کلید به قفل آن را باز میکنند.
دو لبه: دارای دو برجستگی و فرو رفتگی هستند.
چهار لبه: تعداد برجستگی و فرورفتگی در این محصولات چهار عدد است.
لولهای: دارای قطر زیاد و طول کم است.
کارتی: انواع مدرنی از کلیدها هستند، مرتبط با سیستمهای الکترونیکی هستند. فاقد هر نوع کارایی مکانیکی هستند و برجستگی و فرورفتگی ندارند.
خودرو: این کلید هم منحصرا برای خاموش و روشن کردن ماشین و به کار انداختن موتور ماشین و همچنین باز و بسته کردن درهای ماشین طراحی شدهاند.
ضد سرقت خودرو: هم به صورت مکانیکی و هم به شکل الکترونیکی قابلیت تطبیق دارند.
شاه کلید: دارای طراحی منحصربه فرد برای باز کردن انواع قفلها است و بر خلاف انواع دیگر کلید غیر اختصاصی است.
در انتخاب قفل و کلید از مدلهای سنتی و قدیمی تا انواع مدرن آنها، اولویت اول پوشش حفاظتی کامل فضای مورد نظر و کارایی بهینه آنها در تامین امنیت و محافظت از مجموعه مورد نظر است، که مشاوره با کارشناسان و افراد ماهر در این فن به یک انتخاب درست کمک میکند.
