در ساخت موزائیک از متریالهای مختلفی استفاده میشود که عبارتند از: ماسه، سیمان، پودر سنگ، سنگ دانه و آب. این مواد با هم ترکیب میشوند و به صورت طرحهای متنوعی وارد بازار میشوند.
این سازه پر کاربرد میتواند تک لایه یا دو لایه باشد. نوع تک لایه آن وزن کمتری دارد و از آن در داخل ساختمانهای چند طبقه استفاده میشود، ضخامت تقریبی آن 18 میلی متر است و درصد جذب آب آن نیز کم است. این نوع موزائیکهای تک لایه معمولا بیشتر در کشورهای آلمان و ایتالیا تولید میشود البته نا گفته نماند که در کشور ما نیز این نوع موزاییک در کارخانهها تولید میشود.
مدل دولایه از دو سطح تشکیل شده است، لایه رویه و یا رنگ موزائیک و لایه زیرین یا نارین.
لایه زیرین یا نارین: لایه نارین که از آب و ماسه و سیمان تشکیل میشود ضخامت زیادی دارد. ضخامت آن باعث میشود که فشار بیشتری را تحمل کند و مقاوم باشد.
لایه رویه و یا رنگ موزاییک: لایه رویه نقش و نگار سطح کار را در بر میگیرد و از ترکیبات دانه بندی شده رنگی، سیمان، آب و پودر سنگ تولید میشود.

طبقه بندی موزائیکها بر اساس سطح رویه
موزائیک دو لایه که از دو سطح تشکیل شده است را میتوان بر اساس سطح رویه تقسیم کرد. انواع مختلفی از آن وجود دارد که عبارتند از:
- موزاییک سیمانی: مدل سیمانی سنگ دانه تزئینی ندارد و دارای طرحهای ساده ای است که کاربرد زیادی در صنعت ساختمان سازی دارد و برای قسمتهای مختلفی از آن استفاده میشود.
- موزائیک سنگ دار: در مدل سنگ دار برخلاف مدل سیمانی از سنگ دانههای تزئینی استفاده میشود و به صورت طرح دار، صاف و شسته ساخته میشوند.
- موزائیک شیاردار: این نوع موزائیک دارای فرو رفتگی و برجستگیهای مختلفی است. این مدل بیشتر برای پوشاندن کف پیاده روها و محوطههای شهری استفاده میشود.
- موزائیک شسته: مدل شسته یا واش بتن از ترکیب سیمان، ماسه، سنگهای معدنی و چسب بتن ساخته میشود و در آن سنگ دانههای رنگی به صورت برجسته نمایان است. از این نوع در کفپوش کردن محوطه باغها و ویلاها، پارکها و رمپ پارکینگ استفاده میشود.
- موزائیک پلاکی: سطح این نوع مصالح ساختمانی سخت و صیقل پذیر است و مقاومت خوبی دارد.
استاندارد موزاییک
استانداردهای تعریف شدهای برای موزائیک وجود دارد و شاخصهای مختلف آن بررسی میشود. آزمونهایی که برای تعیین استاندارد انجام میشوند عبارتند از:
آزمون رواداری ابعادی: در این آزمون ابعاد آن و گونیا بودن و میزان تابیدگی موزائیک کاملا بررسی میشود.
آزمون ویژگی سطحی و ظاهری: این آزمون سطح کار را بررسی میکند، همگن بودن و عدم پوسته بودن جزو مواردی است که در این آزمون مورد سنجش قرار میگیرد.
آزمون مقاومت شکست: موزاییکها چون در قسمتهای مختلفی از باغ، پارک، پیاده روها، حیاط و پارکینگ استفاده میشوند باید مقاومت خوبی داشته باشند تا فشار ناشی از اشیاء را تحمل کندو قدرت کار طی این آزمون مشخص میشوند.
آزمون سایش: اصطکاک یکی دیگر از مواردی است که موجب سایش موزائیک میشود و باید میزان مقاومتش بررسی شود.
آزمون جذب آب: در این آزمون میزان آبی که جذب میشود بررسی میشود.
آزمون مقاومت در برابر یخ زدگی: یکی از مهمترین آزمونها مقاومت در برابر یخ زدگی است مخصوصا برای موزائیکهایی که از آن به عنوان کفپوش پیادهروها استفاده میشود. در این آزمون میزان مقاومت در برابر سرما و یخ زدگی بررسی میشود تا مشخص شود سازه تا چه دمایی مقاومت لازم را دارد.
زمانی که این آزمونها بررسی شد و مورد ارزیابی قرار گرفت مشخص میشود که سازه استاندارد لازم برای استفاده را دارد یا خیر.

تجهیزات و روشهای تولید موزاییک
برای تولید موزائیک نیاز به دستگاه پرس داریم این دستگاه از یک شاسی و یک موتور فشار روغن تشکیل شده است و کار پرس کردن قالب را بر عهده دارد. کار پرس توسط دستگاه و با هماهنگی 4 استادکار انجام میشود این 4 فرد در چهار طرف دستگاه باید همکاری لازم را برای تولید را داشته باشند.
دستگاه دیگری که برای تولید استفاده میشود، سباب است. دستگاه سباب خود دو نوع است: سباب اتوماتیک قدیم و سباب نواری چند کله.
سباب اتوماتیک از دو صفحه سنگ ساز متحرک و دینام برقی تشکیل شده است در حالی که سباب چند کله از یک تسمه نقاله و تعدادی صفحه سنگ متحرک و دینام برقی تشکیل شده است.
روش پرسی: در روش پرسی برای تولید موزاییک از دستگاه پرس استفاده میشود. مخلوط تهیه شده از مواد اولیه را بعد میکس کرده داخل قالب فلزی ریخته سپس به کمک دستگاه پرس فشار را اعمال میکنند و به تراکم مد نظر میرسند. میزان فشار به ابعاد و نوع سنگ دانههای به کار رفته در بستگی دارد سپس در مرحله بعدی موزائیکهای تولید شده نیاز به ساب خوردن دارند.
روش ویبرهای: در روش ویبرهای برای تولید نیازی اعمال فشار نیست و به کمک دستگاه لرزاننده مخلوط یک نواخت میشود و عمل تراکم سازی انجام میشود. سطح کار صاف خواهد بود و نیازی به ساب ندارد. فقط مواد اولیه پس از مخلوط شدن داخل قالب ریخته میشود و بر روی نوار لرزان قرار میگیرد. این نوار با لرزشی که دارد هوای اضافی بین مواد را خارج میکند. بعد از اعمال ویبره، قالبها باید خشک شوند تا بتوان آنها را جدا کرد. بعد از جدا کردن موزائیکها را داخل آب میگذارند و سپس آن را بسته بندی میکنند.
آشنایی با انواع مدل های موزاییک و شیوه های تولید آن
موزائیک کفپوشی متشکل از ماسه، سیمان، پودر سنگ و آب است. در ساختار اصلی این محصول معمولا دو لایه زیری و رویی وجود دارد. این کفپوش به صورت تک لایه یا دولایه با روشهای تولیدی ویبرهای یا پرسی تولید میشود. بر اساس شکل ظاهری نیز انواعی از موزائیک از جمله موزائیکهای سیمانی، شیاردار، پلاکی، شسته، سنگ دار و... به بازار عرضه شده است، در ادامه توضیحاتی در مورد لایههای تشکیل دهنده این محصول و روشهای تولید و تهیه آن و در آخر شرح انواعی از آنها با تفاوت ظاهری ارائه میشود.
از مفاهیمی که در رابطه با این محصول باید تعریف شود، اصطلاحات موزائیک تک لایه و موزائیک دو لایه است.
موزاییک تک لایه: این محصول با ضخامت 18 میلیمتر همانطور که از نامش پیداست، تنها از یک لایه تشکیل شده است. البته با وجود این ساختار گزینه قابل قبولی است و کاربرد زیادی در صنعت ساختمان دارد.
موزاییک دو لایه: بر خلاف نوع تک لایه، دو لایه تشکیل دهنده دارد. این لایهها شامل لایه زیری و لایه رویی هستند. برای تولید هر دو لایه میتوان از روشهای پرسی یا اتوماتیک و لرزشی یا ویبرهای استفاده کرد.
لایه زیری: این لایه از ترکیبات آب سیمان و ماسه تشکیل شده است. این لایه فشار و وزن لایه رویی را نیز تحمل میکند. پس برای دوام و استحکام مناسب کلی محصول، مهم است. برای همین در مقایسه با لایه رویی ضخامت بیشتری دارد.
لایه رویی: علاوه بر ترکیباتی که در لایه زیری استفاده میشود، ترکیبات دانهدار و رنگی نیز به این لایه اضافه میشود. این لایه در تولید انواع ظاهری موزائیک تعیین کننده است و طرح و رنگ مورد نظر روی این لایه اجرا میشود.

روشهای تولید موزائیک
به طور کلی برای تولید موزائیک از دو روش پرسی و ویبرهای استفاده میشود.
روش پرسی(اتوماتیک): در این روش با کمک دستگاه پرس ساختار متراکمی از موزائیک تولید میشود. دستگاه پرس با اعمال فشار متغیری که برای هر یک از انواع این محصول مقداری مشخص و اختصاصی است، این کار را انجام میدهد. موزائیکهایی که با این روش تولید میشوند به عمل ساب زدن نیز برای تکمیل پروسه تولید نیاز دارند. به این محصولات تک قشری میگویند.
روش ویبرهای(لرزشی): بر خلاف روش پرسی در این روش به جای استفاده از متراکم سازی با اعمال فشار، از روش لرزهای یا ویبره برای مخلوط کردن و فشردهسازی کمک میگیرند. در این روش تنها در صورت استفاده از سنگهای تزئینی در ترکیبات تشکیل دهنده از ساب زدن استفاده میشود. در غیر این صورت محصولات تولیدی با این روش نیازی به ساب زدن ندارند. به این گونه از محصولات دو قشری میگویند.
موزاییک شسته (واش بتن): در این نوع از موزائیک از روان کنندههای کربوکسیلاتی، دانههای معدنی با رنگهای مختلف، سیمان، بتن، چسب معمولا برای محوطه سازی مورد استفاده قرار میگیرد. این محصول با هردو روش ویبرهای و پرسی تولید میشود. در صورتی که با روش ویبرهای تولید شود، مواد را داخل قالبهای پلاستیکی میریزند. این قالبها ابعاد مختلفی 30 در 30 سانتیمتر، 40 در 40 سانتیمتر، 50 در 50 سانتیمتر از نظر طول و عرض دارند، اما ضخامتشان معمولا بین 4 تا 5/4 سانتیمتر است. سپس قالبها در اتاق بخار آب قرار داده میشوند بعد از مدت زمان 24 ساعت قالبها را بیرون آورده و با فشار آب میشویند. تا بتن اضافی آنها شسته شده و دانه های رنگی درون آنها مشخص شوند. در روش پرسی لایه زیرین موزائیک بتن است و لایه بعدی وی آن ریخته میشود و مراحل بعدی مثل روش ویبرهای تولید میشود.
بر اساس تفاوت در ظاهر موزائیک، انواعی از محصول در بازار موجود است در اینجا برای آشنایی بیشتر، شرح مختصری در مورد هر کدام ارائه میشود:
موزائیک سیمانی: این نوع محصول فاقد ذرات رنگی است. سطح ساده ای دارد و معمولا طرح و یا نقشی ندارد.
شیاردار: این نوع محصول برای کفپوش پیادهرو استفاده میشود. در سطح رویی دارای فرورفتگی و برجستگی است همین سطح ناهموار از لغزنده بودن آن ممانعت کرده، موجب میشود به عنوان گزینه مناسبی برای کفپوش پیادهروها استفاده شود.
پلاکی: در سطح رویی آن مواد سخت و جامد به کار میرود، سپس این مواد صیقل داده میشوند.
سنگ دار: در ساختار لایه رویی این نوع محصول از سنگهای تزئینی استفاده میشود. این محصول خود دارای سه نوع شیاردار، شسته و صاف است. همچنین بر حسب اینکه قطر دانههای سنگ به کار رفته، در این محصول چقدر باشد، به پنج دسته تقسیم شده است.
از انواع جدید موزائیک که در سالهای اخیر تولید شده و جز مصالح ساختمانی جدید است، موزائیک پلیمری است. ترکیبات تشکیل دهنده این محصول عبارتند از سیمان، بتن، ماسه، سنگ ریزه و دانههای رنگی که این مواد با کمک مواد پلیمری و مواد شیمیایی از جمله رزین به هم چسبیده و فشرده میشود. برتری این محصول نسبت به انواع دیگر این است که وزن کمتری دارد، نصب آن آسانتر است، در برابر تغییرات دما در آب و هوای سرد و گرم دوام بیشتری دارد و اثرات تخریبی کمتر آن را تحت تاثیر قرار میدهد.
مزایا و معایب موزاییک
از مزایای این نوع کفپوش این است که تقریبا در همه جا قابل استفاده است. از فضاهای باز پارک و باغ برای محوطه سازی تا انبار، پمپ بنزین، کارگاه، کارخانه و ... قابل اجراست. برای نگهداری به شرایط خاصی نیاز ندارد. به راحتی نظافت میشود، از دوام قابل قبولی برخوردار است. از جمله معایب این محصول میتوان به ظرفیت گرمای بالای آن اشاره کرد که در روزهای سرد، کفپوشی سرد را به وجود میآورد. سطح سخت این محصول باعث میشود تا برای مکانهایی که محل تردد سالمندان و کودکان است، مناسب نباشد.