از آجر نسوز به دلیل مقاومت در برابر حرارت، در شومینه ها، پوشش درونی کورههای صنعتی و سایر مواردی که نیازمند کارکرد در درجه حرارت زیاد است، استفاده میشود. آجرهای نسوز انواع مختلفی دارند که هرکدام با توجه به نوع مواد به کار رفته در آنها، محدوده های مختلفی از درجات حرارت بالا را تحمل میکنند.
آجر نسوز در واقع نوعی چینی است که از انواع خاک های نسوز تهیه میشود. چینی، همان سرامیک با کیفیت است که دارای ساختاری ظریفتر و متراکم تر از سفال است. درجه حرارت پخت آجر نسوز، حدود 1500 درجه سانتیگراد است . انواع آجر نسوز و موارد کاربرد آنها به شرح زیر است :
آجر نسوز آلومینیومی :
این آجرها، حاوی درصد بالایی از آلومین (Al2O3 ) هستند. آن ها را از مخلوط کائولن، بوکسیت و کروندوم که بیش ار 70% آلومین دارد، تهیه میکنند. دمای پخت این آجرها حدود 1200 تا 1800 درجه سانتیگراد است. از این نوع آجر برای پوشاندن جداره درونی کورههای ذوب فولاد استفاده میشود. به علت مقاومت این آجرها در برابر مواد قلیایی، از آن ها به عنوان پوشش جداره درونی کورههای سیمان و شیشه هم استفاده میشود.
آجر نسوز سیلیسی :
بخش عمده این آجرها از خاک سیلیسی که به کوارتزیت معروف است تشکیل میشود. کوارتزیت شامل 95 درصد SiO2 و به مقدار جزئی Al2O3 ، Fe2O3 ، Ti2O ، K2O و Na2O میباشد. از این آجرها در گذشته برای پوشش جداره درونی کورههای تولید فولاد استفاده میشد. ولی به علت رسانایی گرمایی زیاد و نفوذناپذیری در مقابل گازها، امروزه بیشتر برای پوشاندن جداره درونی کورههای تولید خمیر شیشه در کارخانه های شیشه سازی، کوره های کک سازی گازسوز و کورههای تولید سرامیک استفاده میشود.
آجرهای نسوز ویژه :
این آجرها نوع خاصی از آجرهای نسوز هستند که در صنعت کاربردهای ویژهای دارند. این آجرها از ترکیبات فلزات واسطه تهیه میشوند. متداولترین آجرهای این گروه عبارتند از :
آجر نسوز اکسید کروم - کوروندوم
این آجرها دارای 5 تا 10 درصد اکسید کروم I و II و 90 تا 95 اکسید آلومینیوم (Al2O3 ) هستند و در مقابل مواد قلیایی مقاومند. از این نوع آجر برای ساختن بخش درونی کوره بلند ذوب آهن استفاده میشود.
آجر نسوز زیرکونیوم
این آجر از سولفات زیرکونیوم طبیعی با افزودن مقدار کمی آلومین به کوارتز تهیه میشود. بیشترین کاربرد آن در ساختن کوره ذوب آلومینیوم، کوره مخزن شیشه مذاب و کورههای دارای با درجات حرارت بالا میباشد.
از ذوب سولفات زیرکونیوم با آهک، ناخالصی آن به همراه سیلیکات کلسیم جدا میشود و Zr2O (اکسید زیرکونیوم) خالص به دست می آید. Zr2O مقاومت گرمایی زیادی دارد، به همین دلیل از آن در ساختن بوته های ذوب فلز در صنایع ذوب فولاد و در راکتورهای اتمی به عنوان بازتاب دهنده نوترون استفاده میشود.
آجر نسوز اکسید کروم
این نوع آجر حاوی 95 درصد Cr2O3 میباشد. برای تهیه آن از Cr2O3 سنتزی استفاده میشود. از این نوع آجر در تولید کوره ذوب خمیر شیشه در صنعت شیشهسازی استفاده می شود.
آجرهای نسوز قلیایی
این آجرها شامل SiO2 و اکسید منیزیم (MgO ) میباشند. برای تهیه اکسید منیزیم، کربنات منیزیم طبیعی (ماگنزیت) یا دولومیت را در دمای بین 550 تا 1800درجه سانتیگراد حرارت میدهند.
از این آجرها برای پوشش جداره درونی کورههای باز تولید فولاد، کورههای دوار در کارخانههای تولید سیمان و در قسمتهای بالای کوره های ذوب شیشه و صنایع فلزات غیرآهنی استفاده میشود.
