امروزه، با رشد روز افزون جمعیت و افزایش جمعیت شهرنشینی مردم ناچار به زندگی در مجتمع‌های مسکونی و آپارتمان هستند. این تغییر شکل زندگی ناخواسته باعث ظهور فناوری‌های جدید شده است تا بتوان مشکلات موجود در این دسته از ساختمان‌ها را رفع کرد. معمولا هر خانه برای دریافت اطلاعات صدا و سیما نیاز به یک گیرنده دارد. در صورتی که هر واحد از آپارتمان جداگانه یک آنتن برای دریافت این اطلاعات داشته باشد، این امر منجر به ایجاد هرج و مرج می‌شود. برای رفع این مشکل از آنتن مرکزی استفاده می‌شود. به یک سیستم مجتمع متشکل از تجهیزات دریافت، تقویت، تقسیم و انتقال سیگنال‌های تلویزیونی آنتن مرکزی گفته می‌شود. آنتن مرکزی یک وسیله مجزا نیست و از مولفه‌های متفاوتی تشکیل شده است.
برای دریافت و انتشار انواع امواج الکترومغناطیسی از آنتن استفاده می‌شود. آنتن به دو نوع فرستنده و گیرنده تقسیم می‌شود. آنتن‌های فرستنده امواج الکترومغناطیسی را در فضا منتشر می‌کنند و آنتن‌های گیرنده این امواج الکترومغناطیسی منتشر شده را دریافت می‌کنند. سپس امواج دریافت شده به کمک آنتن‌های گیرنده از طریق رادیو یا تلویزیون پخش می‌شود. در ساختمانهای مسکونی به منظور دریافت امواج الکترونیکی از سیستم آنتن مرکزی استفاده می‌شود. در صورتی که هر واحد مسکونی خود به طور جداگانه یک آنتن برای دریافت امواج نصب کند، منظره بسیار ناخوشایندی در ساختمان ایجاد می‌شود. هم‌چنین امواج دریافت شده توسط آنتن‌های مختلف ممکن است با یکدیگر تداخل داشته باشند. در صورت ایجاد تداخل کیفیت تصویر و صوت دریافت شده کاهش خواهد یافت.
آنتن مرکزی عملکرد بسیار ساده‌ای دارد. در این سیستم به جای استفاده از چندین آنتن مختلف برای دریافت سیگنال از یک آنتن مشترک استفاده می‌شود. در واقع با استفاده از یک تقویت کننده، سیگنال دریافت شده تقویت می‌شود، سپس به چندین سیگنال خروجی تقسیم می‌شود و به واحدهای مختلف فرستاده می‌شود. برای تقویت و سازمان دهی کردن سیگنال‌های خروجی متعدد از یک دستگاه مرکزی تقویت کننده به نام آمپلی‌فایر استفاده می‌شود.
هر سیستم آنتن مرکزی شامل اجزای زیر است: آنتن VHF و UHF، ترکیب کننده، تقویت کننده و تقسیم کننده.
آنتن VHF برای باند کانال‌های 5 تا 12 مناسب است و محدود فرکانس تحت پوشش آن از 174 مگاهرتز تا 230 مگاهرتز است. آنتن‌های UHF نیز برای باند کانال‌های 21 تا 68 مناسب است و محدوده فرکانس آن از 480 تا 860 مگاهرتز است. این دو آیتم نقش دریافت سیگنال‌های تلویزیونی را بر عهده دارد.
ارسال همزمان سیگنال‌های تلویزیونی از آنتن‌های VHF و UHF نیاز به یک مدار ترکیب کننده دارد. سپس سیگنال‌های دریافت شده از طریق آنتن به یک آمپلی‌فایر یا تقویت‌کننده منتقل می‌شود. وظیفه اصلی تقویت کننده در آنتن مرکزی حذف نویزهای سیگنال‌های دریافت شده است. در واقع آمپلی‌فایر به عنوان یک فیلتر برای آنتن عمل می‌کند. در صورتی که فاصله بین آنتن و گیرنده‌ها زیاد باشد، ممکن است لازم باشد از چندین تقویت کننده استفاده شود. تقویت کننده باند وسیعی از فرکانس‌های ورودی را تقویت می‌کند. معمولا تقویت کننده در نزدیکی آنتن مرکزی نصب می‌شود.
از یک مدار مجتمع به منظور تقسیم سیگنال ورودی بین چندین گیرنده استفاده می‌شود که به آن تقسیم کننده یا اسپیلتر گفته می‌شود. به عمل تقسیم سیگنال نیز آمپدانس گفته می‌شود. تقسیم کننده با تقسیم کردن سیگنال‌ها در طی چندین مسیر به هر واحد از مجتمع مسکونی سیگنال می‌رسانند تا بتوانند تصاویر تلویزیونی را دریافت کنند. معمولا برای انتقال سیگنال‌های الکترومغناطیسی به گیرنده‌ها در سیستم آنتن مرکزی از کابل‌های کواکسیال استفاده می‌شود.
مزایای استفاده از سیستم آنتن مرکزی
استفاده جداگانه از آنتن به ازای هر واحد مسکونی مشکلات متعددی در پی دارد. از جمله این مشکلات می‌توان به دسترسی سخت به پشت بام به خصوص در برج‌ها، فضای محدود پشت‌بام، هزینه بالای نصب آنتن به ازای هر خانه، مشکلات سیم کشی، آسیب رسیدن به نمای کلی ساختمان و تداخل آنتن‌ها بر روی یکدیگر، ایجاد اختلال در دریافت سیگنال و کاهش کیفیت سیگنال‌های دریافت شده اشاره کرد. به همین دلیل بهتر است از یک آنتن مرکزی برای رفع این مشکلات استفاده شود. از جمله مزایای استفاده از آنتن مرکزی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- عدم نیاز به نصب آنتن‌های متعدد
- دریافت سیگنال مطلوب
- مقرون به صرفه بودن
- تعمیر و نگهداری آسان
در انتخاب آنتن مرکزی باید به سه عامل مهم توجه کرد. اولین عامل مهم نوع آنتن است، باید قبل از خرید آنتن بدانید که سعی در دریافت چه نوع سیگنال‌هایی دارد. در واقع نوع سیگنال و تعداد کانال‌های مورد نظر شما در تعیین نوع آنتن نقش دارد. عامل بعدی بهره آنتن است. هدف اصلی نصب آنتن مرکزی دریافت سیگنال‌های با کیفیت است. پس لازم است این سیستم بهره وری لازم را داشته باشد. منظور از بهره دریافت سیگنال‌های لازم برای وارد کردن به تقویت کننده است. در صورتی که در منطقه مورد نظر سیگنال امواج ضعیف باشد باید از آنتن‌های بزرگ‌تر و قوی‌تر استفاده کرد. عامل بعدی تاثیر گذار در انتخاب آنتن جهت آن است. برای دریافت بهتر سیگنال‌های می‌بایست جهت آنتن به سمت فرستنده تنظیم شود. سیگنال‌های UHF ،FM ،VHF ،UHF ،UHF و VHF از جهت‌های مختلف ارسال می‌شوند بهتر است برای دریافت این دسته از سیگنال‌ها از آنتن‌های تک کانال استفاده شود. در ایران سیگنال‌های آنالوگ و دیجیتال بر روی دو باند UHF و VHF ارسال می‌شوند. در انتخاب جهت آنتن باید دقت زیادی به خرج دهید. در صورتی که جهت آنتن به درستی تنظیم شده باشد، سیگنال‌های دریافتی در قسمت جلویی آنتن نسبت به بخش پشتی آن بیشتر خواهد بود.
از سیستم آنتن مرکزی می‌توان در هتل‌ها، برج های مسکونی، بیمارستان‌ها و شهرک‌ها نیز استفاده کرد. مقرون به صرفه بودن نصب آنتن مرکزی برای کلیه واحدها، کیفیت بالای سیگنال‌های دریافتی و تعمیر و نگهداری آسان آن، اجتناب از بی‌نظمی آنتن‌های شخصی و کابل‌کشی آن‌ها باعث شده است که این فناوری به یک گزینه مطلوب در برج‌های مسکونی و اداری تبدیل شود.
