آجر یکی از مصالح ساختمانی است که از 6000 سال قبل به جای سنگ در ساختمان سازی استفاده می‌شود. می‌توان گفت آجر سابقه‌ای باستانی دارد چون بناهای باستانی ایران اکثرا از آجر ساخته شده‌اند. یک آجر خوب برای ساختمان سازی باید ویژگی‌های لازم را داشته باشد از جمله:
- آجر باید در برابر آتش سوزی مقاوم باشد و ذوب نشود یعنی ضریب انتقال حرارت کمی داشته باشد.
- رنگ و بافت آن باید یکنواخت باشد. رنگ و بافت یکنواخت نشان می‌دهد که در ساخت آجر از مواد شیمیایی خوبی استفاده شده است و پخت درستی داشته است.
- یک آجر خوب نباید جذب آب داشته باشد یعنی نباید پوک باشد تا در سرما مقاومت لازم را داشته باشد.
- همچنین نداشتن حفره در سطح کار نیز جزو ویژگی‌های یک آجر مناسب است.
- قائم بودن گوشه‌های آجر.
آجر سفال چیست؟
آجرها انواع مختلفی دارند که بسته به مواد تشکیل دهنده آنها را دسته بندی می‌کنند. آجر سفال نوعی آجر در ساخت و سازهای ساختمانی است که از خاک رس، سیل یا هر دو ساخته می‌شود از این رو جزو دسته آجرهای رسی است. سپس آنها را در کوره‌های مخصوصی خشک می‌کنند تا به کیفیت لازم برسند. ساخت این نوع آجر با ریزبینی زیادی انجام می‌شود و اشکال مختلفی دارد. تنوع این اشکال به دلیل استفاده از آن در قسمت‌های مختلف ساختمان است. امروزه بیشتر در دیوارهای باربر، دیوار چینی و ساخت تیغه‌های جدا کننده بیشتر از آجر سفال استفاده می‌شود.
مزایای آجر سفال
- وزن سبک: این نوع آجرها از نظر وزن سبک هستند از این رو باعث افزایش سرعت ساخت و ساز میشوند.
- در دسترس بودن: آجر سفال در هر جایی قابل دسترس است و به راحتی می‌توان آن را به کار برد.
- جذب کم آب: جذب آب این نوع آجر کم است از این رو مقاومت خوبی دارند. به همین دلیل سوراخ‌هایی در سطح آن ایجاد می‌شود تا چسبندگی لازم را با ملات داشته باشند.
- ارزان بودن: یکی دیگر از دلایل انتخاب این نوع آجر قیمت آن است. ارزان بودن آن منجر به کاهش هزینه نهایی ساختمان می‌شود.
- مقاومت در برابر آتش: آجر سفال مقاومت خوبی در برابر آتش دارد و در صورت آتش سوزی خمیر نخواهد شد.
- استحکام: این متریال ساختمانی استحکام مناسبی دارد و می‌توان برای ساخت ساختمانی مقاوم از آنها استفاده کرد.
معایب آجر سفال
در کنار مزایا این نوع آجر معایبی نیز دارد که عبارتند از:
- شکننده بودن: این نوع آجر شکنندگی بالایی دارد از این رو هنگام حمل و نقل و انجام کار پرتی زیاد دارند.
- عدم تحمل بار: تحمل بار آجر سفال کم است و بار برخی از اشیائی که باید به دیوار وصل شوند را تحمل نمی‌کند.
مراحل ساخت آجر سفال
قبل از هر کاری باید استحکام خاک مد نظر برای ساخت آجر بررسی شود. طی آزمایشاتی استحکام آن بررسی می‌شود و در صورت تایید کیفیت آن خاک استخراج می‌شود. مرحله دوم آماده سازی خاک است، یعنی خاک را باید آسیاب کنند و مواد اضافی را از آن خارج کنند. سپس به اصلی ترین قسمت کار بعنی قالب بندی می‌رسیم. تولید قالب آجر سفال به دو روش انجام می‌شود. این دو روش عبارتند از: تولید آجر به صورت خشک و تر.
در حالت خشک همانطور که از نام آن پیداست رطوبت کمی دارد و خاک را در داخل قالب مد نظر فشرده می‌کنند.
در حالت تر، ابتدا باید خاک را مرطوب کرد تا حالت خمیری پیدا کند. بعد از خمیری شدن خاک از دستگاه‌های قالب گیری استفاده می‌شود. خمیر در این دستگاه‌ها برش زده می‌شود. بعد از اینکه برش‌ها با اندازه مدنظر زده شد به مرحله خشک شدن می‌رسیم. حتما باید از کوره برای خشک شدن خمیر استفاده کرد در غیر این صورت آجر ترک می‌خورد و قابل استفاده نیست.
برای خشک شدن آجر اکثرا از کوره‌های تونلی استفاده می‌شود. آجرها به گونه‌ای چیده میشوند که بین آنها گرما به خوبی حرکت کنند و آجرها کاملا خشک شوند. بعد از خشک شدن آجر سفال، به مقاومت مدنظر می‌رسیم. سختی آن به گونه‌ای است که با ناخن نمی‌توان روی آن خط انداخت. بعد از این مراحل و خشک شدن کامل آجرها آماده بارگیری و فروش هستند.
نحوه محاسبه هزینه آجر سفال
از آجر سفال معمولا در دیوار چینی استفاده می‌شود و هزینه آن به صورت متری حساب می‌شود. هزینه آن بسته به ابعاد متفاوت است و هزینه حمل و نقل و اجرا را نیز در بر می‌گیرند. هزینه حمل و نقل به مسافت و هزینه آجر به تعداد کارگران بستگی دارد از این رو نمی‌توان هزینه‌ای معین برای اجرای دیوار چینی با این نوع آجر را مشخص کرد اما همانطور که قبلا به آن اشاره شد هزینه مناسبی دارد و اگر بخواهیم به صورت تقریبی هزینه‌ای برای آن در نظر بگیریم متری 6 هزار تومان محاسبه می‌شود.
محاسبه تعداد آجر سفال مورد استفاده
برای محاسبه تعداد آجر سفال مورد نیاز، باید تعداد لازم در یک متر مربع محاسبه شود و بعد تعداد را در کل مساحت ضرب کرد. هر چند این تعداد نیز بسته به نوع دیوار متفاوت است. در طول ساخت و ساز تعدادی از آجرها شکسته میشوند از این رو باید این موارد را نیز در تعداد آجر سفال مورد نیاز لحاظ کرد.
استفاده از آجر سفال در نما سازی
در برخی از موارد از این نوع آجر در نما سازی استفاده می‌شود. آجرهای مورد استفاده برای این کار 10 سوراخه هستند. سطح آنها دارای 10 سوراخ بوده و دارای قطر 1.5 تا 2.5 سانتی متری هستند. از آجرهای 10 سوراخه در ساخت دیوار ساختمان‌های صنعتی و بزرگ نیز استفاده می‌شود و مزیت اصلی آن مقاومت در برابر زلزله است.
