بالابر و کلایمر

بالابر، کلایمر یا همان داربست معلق که با نام‌های دیگری مانند بسکت یا قندوله هم شناخته می شود، وسیله‌ای است برای دسترسی ایمن به نقاط مرتفع. در واقع بالابر جایگزین مناسبی است که برای داربست فلزی که به طور سنتی برای کار در ارتفاع استفاده می‌شده است و امروز در دنیا برای ساختمان‌های بلندتر از پنج طبقه، به دلیل ناامن و غیر استاندارد بودن، منسوخ شده است.

پارامترهای دخیل در طراحی بالابر نوع کاربری، ظرفیت کاری و ضریب امنیت هستند که براساس این پارامترها در شکل‌ها و انواع مختلف طراحی و ساخته می‌شوند. بالابرها در سه دسته کلی نفربر، حامل مصالح و تجهیزات و سکوی اجرای عملیات وجود دارند. بالابر معمولا به صورت مدولار ساخته می‌شوند به این معنا که تمام قسمت‌های دستگاه را پیچ و مهره به‌هم وصل می‌کند.
بالابر از نظر فناوری به کار رفته در ساخت آن به سه دسته برقی، مکانیکی و ریلی تقسیم می‌شود. به عبارت دیگر دستگاه می‌تواند هم به‌صورت دستی و هم به کمک موتور برقی حرکت کند . بالابر دستی به دلیل سرعت کمتر و ارزان‌تر بودن، بیشتر در ساختمان‌های کم ارتفاع کاربرد دارد .

سیستم ایمنی به کار رفته در بالابرها برای جلوگیری از سقوط، ترمز پاراشوت، ترمز کمانی و ترمز لنتی، است و  علاوه بر اینها کابل امنیتی مستقل دیگری هم وجود داردکه در مواقع اضطراری و در صورت از کار افتادن سیستم‌های موجود توسط یک سیستم ترمز موازی وارد عمل شده و کل مجموعه را قفل می‌کند. عملکرد سیستم توقف امنیتی بالابر به تناسب افزایش وزن سازه و ملحقات آن افزایش می‌یابد. 
از نظر نوع حرکت، بالابرها دو دسته هستند، بالابرهایی با موتور وینچی که فقط عمودی حرکت می‌کنند. در این مدل دو پایه دستگاه در بالای ساختمان قرار می‌گیرد و به وسیله سیم بکسل به موتور وینچی داخل سبد متصل می‌شود. بالابرهایی هم حرکت عمودی و هم افقی دارند؛ در این مدل که گران‌قیمت‌تر است، ریلی در بالای ساختمان قرار می‌گیرد که امکان حرکت دستی و برقی را فراهم می‌کند.

مزایای بالابر

کاربرد بالابر به دلیل مزیت‌هایی که دارد، روز به روز گسترده‌تر می‌شود. مهم‌ترین مزایایی که این وسیله را در رتبه بالاتری نسبت به داربست فلزی قرار می‌دهد، عبارتند از:
ارتقای امنیت کارگران به دلیل استفاده از کابل‌های پشتیبان، پاراشوت، قفل ایمنی و ترمز اضطراری
نصب و راه‌اندازی آسان
سهولت در مونتاژ و جمع‌آوری پس از پایان کار
کم‌هزینه بودن برپایی بالابر نسبت به داربست 
انتقال پرسنل و تجهیزات با سرعت و سهولت بیشتر
دسترسی بدون محدودیت ارتفاع به ساختمان‌های بلند
امکان طراحی سبد به شکل‌های هندسی مختلف

انواع بالابر

بالابرها انواع و کاربردهای گوناگونی دارند که نوع بالابر مناسب برای پروژۀ در دست انجام براساس نوع نیاز انتخاب می‌شود. اما بالابرها به دو دستۀ کلی تقسیم می‌شوند:

بالابرهای موقت:

به‌راحتي و سرعت قابل مونتاژ و راه‌اندازي هستند و  می‌توان به‌طور دائم يا موقت از آنها استفاده کرده و پس از پايان كار جمع‌آوري شده و به انبار يا ساختمان ديگر منتقل شوند. بالابر موقت دو نوع است: 
سیستم بالابر پرتابل برقی:  نیروی لازم برای وینچ‌ها را الکتروموتور تأمین می‌کند. بیشتر بالابرها به‌وسیلۀ برق سه فاز کار می‌کنند، ولی امکان نصب تابلو برق دستگاه  به تبدیل‌کنندۀ یک به سه هم وجود دارد تا بالابر با برق تک فاز هم کار کند.
سیستم بالابر پرتابل دستی یا مکانیکی: بالابری است که نیروی لازم برای حرکت  بالا دستگاه را  پدال زدن افراد تامین می‌کند. کابین دستگاه‌های بالابر دستی و پرتابل برقی مشابه است ولی ظرفیت بالابر دستی از بالابر برقی کمتر است. مزیت این دستگاه نسبت به نوع برقی اینست که نیاز به جریان برق ندارد و قیمت تمام شده آن پایین‌تر است.
بالابرهای دائمی Building maintenance units = BMU یا واحدهای حفظ و نگهداری ساختمان: براي آسمانخراش‌ها يا ساختمان‌هاي بسيار بلند طراحي شده‌اند. ویژگی  اين نوع بالابر اینست که علاوه بر حركت عمودي در ارتفاع ساختمان در سطح افق و همچنين در محور Z هم قابلیت حرکت خودکار دارد.  این دستگاه‌ها به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند:

بالابر مونوریل:

دور تا دور کرنیش بنا ریل‌کشی می‌شود و  برای ایجاد هماهنگی بیشتر با نمای ساختمان کابین از استیل و آلومینیوم ساخته می‌شود که زیبایی و دوام بیشتری دارد و برای جلوگیری از معلق ماندن سیم‌های بکسل‌ مونوریل‌ها به سیم بکسل جمع‌کن مجهز هستند. کابین مونوریل تک موتوره یا دوموتوره است. حرکت افقی بالابر مونوریل از طریق ترولی‌های مخصوص شیب‌نورد است که می‌توانند مسیری با شیب 90 درجه را هم طی کنند؛ ترولی های معمولی حداکثر تا 10 درجه شیب را طی می‌کنند.

بالابر پیش‌رونده:

نوع خاصی از کابین BMU است که در آن از مقداری وزنه و یک یا چند جک هیدرولیکی یا پیچی برای خروج کابین از وضعیت شاغول استفاده می‌شود به این‌ ترتیب که پس از توقف، اپراتور در یک ارتفاع مشخص، جک هیدرولیک یا پیچی را فعال کرده، وزنه تعادل را به عقب می‌کشد و در نتیجه کابین به همان مقدار به جلو حرکت می‌کند.این نوع بالابر در ساختمان‌ها و سازه‌های صنعتی کاربرد دارد که شیب منفی دارند و دسترسی به نقاطی از شیب منفی بدنه دشوار است. سیستم‌های پیش‌رونده، روی مونوریل، سیستم روف کار و هم سیستم کلایمر بازویی گردون قابل نصب است.

بالابر روف‌کار:

در این سیستم پشت دیوار جان‌پناه یا کف پشت‌بام ریل‌گذاری می‌شود. حرکت افقی روی ریل‌ها از طریق دو عدد پیش‌روندۀ الکتریکی انجام می‌شود. کابین که می‌تواند تک یا دو موتوره باشد توسط یک بوم هیدرولیکی که بسته به شکل و وضعیت ساختمان قابل طراحی است، نگهداشته می‌شود. مزیت‌های این سیستم نسبت به سیستم مونوریل اینست که می‌توان فاصله کابین  از سطح عمودی ساختمان را به دلخواه تغییر داد و پس از پایان کار آن کابین را به پشت بام منتقل کرد تا از بیرون قابل مشاهده نباشد.

بالابر بازویی گردون:

در بناهایی استفاده می‌شود که به سبب وجود برخی تأسیسات در کناره‌های پشت بام و یا اهمیت نمای بیرونی، سیستم‌های مونوریل یا روف‌کار کاربرد ندارند؛ به این صورت که یک بوم هیدرولیکی یا الکتریکی دنده‌ای در مرکز پشت بام نصب می‌شود و قابلیت این را دارد که  ضمن چرخش 360 درجه‌ای بوم، طول آن را هم تغییر دهد.

آشنایی بیشتر با بالابر و کاربردهای آن

امروزه با توجه به پیشرفت ساختمان سازی می بینیم که بیشتر ساختمان‌ها یک طبقه بیشتر دارند، از این رو برای راحتی بیشتر همه به دنبال استفاده از بالابر یا آسانسور هستند تا بتوانند به راحتی به سایر طبقات خانه یا ساختمان‌ دسترسی داشته باشند.

بالابر، نوعی حمل و نقل عمودی بین کف ساختمان تا طبقه‌ها یا سطوح مختلف است. معمولا از این وسیله در فروشگاه‌ها، ساختمان‌های عمومی و سایر ساختمان‌های چند طبقه استفاده می شود. بالابر در سطوح مشخصی کار می کند که مسیر آن ثابت است. از این وسیله کاربردی برای انتقال افراد و کالا استفاده می شود.

تفاوت بالابر با آسانسور

شاید برخی از افراد اسانسور و بالابر را یکی بدانند اما واقعیت این است که طراحی و هزینه این دو وسیله کاربردی، با هم متفاوت است. آسانسور دارای کابین کاملا محصور است در حالی که بالابرها بیشتر کابین باز هستند. از طرفی از نظر هزینه، نصب یک آسانسور به مراتب هزینه بیشتری به همراه خواهد داشت. از این رو از بالابر در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و پروژه های ساختمانی نیز استفاده می شود چون استفاده از این وسیله تنها محدود به داخل ساختمان نیست بلکه بیرون از ساختمان نیز می‌توان از آن استفاده کرد.

امروزه در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی از بالابر برای بالا بردن کالاها یا ابزارهای مورد نیاز کارگران و مهندسین استفاده می‌شود. رفت و آمد در ساختمان‌هایی که هنوز تکمیل نشده‌اند و در مرحله ساخت هستند دشوار است. از این رو اگر افراد بخواهد هر روز چند مرتبه از این ساختمان‌ها بالا یا پایین بروند زمان زیادی را از دست خواهند داد. علاوه بر این از نظر ایمنی نیز این رفت و آمدها مناسب نیستند و ممکن است منجر به صدمات جبران ناپذیری شود. به همین دلیل امروزه در ساخت ساختمان‌ها از بالابرهای مختلفی استفاده می‌شود تا در کنار حفظ جان انسان‌ها، بتوان در هزینه و وقت نیز صرفه جویی کرد.

انواع بالابر

بالابر کاربردهای متنوعی دارد از این رو انواعی مختلفی از این وسیله کاربردی تولید شده است. هر یک از مدل‌ها مشخصات و کاربردهای خاص خودشان را دارند. از این رو افراد باید ابتدا مشخص کنند که برای چه کاربردی می‌خواهند از این وسیله استفاده کنند. آیا فقط حمل و نقل انسان‌ها تنها کاربرد این وسیله خواهد بود؟ یا حمل بارها و کالاهای سنگین؟

در ادامه انواع بالابر برای ساختمان‌های مختلف را بررسی خواهیم کرد.

• مسافری: بالابر مسافری در ساختمان‌های بیشتر از 6 طبقه استفاده می شود. از این رو استفاده از مدل بسیار رایج است. این نوع بالابر در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شود، این اندازه با توجه به تعداد مسافرها و وزن آن‌ها مشخص می‌گردد. دقیقا مثل آسانسور اگر بخواهید افراد بیشتری به طور همزمان از بالابر استفاده کنند باید اندازه بزرگتری برای آن در نظر بگیرید. البته در برخی از ساختمان‌ها محدودیت فضا داریم و این محدودیت تعین کننده اندازه آن خواهد بود.
• حمل بار: نقل و انتقال بار یکی از کارهای طاقت فرسا در ساختمان‌ها یا انبارهای تجاری است. از بالابر حمل بار برای انتقال بار یا کالاهای سنگین استفاده می‌شود از این رو از آن‌ها در مراکز تجاری، فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و سایر ساختمان‌های عمومی مانند فرودگاه نیز استفاده می شود. از آنجایی که برای حمل بارهای سنگین از این وسیله استفاده می شود باید از کیفیت خوبی برخوردار باشند.
• دو منظوره: بالابر دو منظوره برای حمل مسافر و بار طراحی شده‌ است و از آن‌ در ساختمان‌های مسکونی، بیمارستان‌ها و ساختمان‌های اداری استفاده می شود. این وسیله دو منظوره برای برای حمل افراد معلول نیز گزینه بسیار مناسبی می‌باشد. کف ضد لغزش، میله های کمکی و سیستم‌های اضطراری با دسترسی آسان جزو ویژگی‌های این وسیله کاربردی است. از این رو افراد معلول نیز همانند سایر افراد بدون محدودیت می توانند از بالابر استفاده کنند.
• سفارشی: بالابر سفارشی با هدفی مشخص طبق نیازهای خاص مشتری طراحی می‌شود. در این مدل ابتدا نیازهای مشتری به خوبی بررسی می‌شود سپس با توجه به آن کار طراحی انجام می‌شود. برای مثال، این گزینه بهترین انتخاب برای خانه های چند طبقه است که افراد معلول آنجا زندگی می‌کنند. حتی برخی از فروشگاه ها نیز برای کاربردهای خاص ممکن است از این مدل بالابر سفارشی استفاده کنند.

متداول ترین بالابرهایی که در ساختمان‌ها قابل استفاده هستند را بررسی کردیم و گفتیم که نوع آن‌ها باید متناسب با نیاز ساختمان و افرادی که از آن استفاده می‌کنند، مشخص شود. برخی از آن‌ها ممکن است با توجه به ارتفاع ساختمان طبقه شوند. برای مثال نوع هیدرولیک برای ساختمان‌های کم ارتفاعی که حداکثر سه طبقه دارند گزینه مناسبی هستند. ساختمان‌هایی که بیشتر از سه طبقه داشته باشند باید از مدل دنده‌ای استفاده کنند.

برای اطمینان از ایمنی و ارائه خدمات مورد نیاز سعی کنید با پیمانکاران معتبر کار کنید. این پیمانکاران می توانند نیازهای طراحی و عملکردهای خاص شما را تامین کنند. به یاد داشته باشید که کیفیت و ایمنی اساس کار شماست. در غیر این صورت ممکن است با صدمات مالی یا جانی جبران ناپذیری مواجه شوید.

عوامل موثر در قیمت نهایی بالابر عبارتند از:

• مساحت خانه: مساحت خانه مشخص کننده تعداد بالابرهای مورد نیاز است.
• طراحی خانه: طراحی خانه و محل قرارگیری نیز در قیمت نهایی کار تاثیر دارند.
• تعداد طبقات: تعداد طبقات مشخص کننده مدل مورد نیاز است. بدیهی است که هر چه تعداد طبقات بیشتر باشد هزینه نهایی نیز بیشتر خواهد بود.
• میزان بار: هر چه میزان بار بیشتر باشد کیفیت و ایمنی بیشتر اهمیت خواهند داشت و منجر به افزایش هزینه می‌شوند.
• مجوزهای لازم: برای نصب این وسیله کاربردی حتما به مجوز شهرداری نیاز دارید در غیر این صورت برای فروش خانه در آینده دچار مشکل خواهید شد. این مرحله نیز ممکن است هزینه های خاص خود را داشته باشد.

تمامی این موارد با هم تعیین کننده قیمت نهایی هستند. پیمانکاران می توانند با در نظر گرفتن موقیعت و نوع بالابر انتخاب شده توسط مشتری، هزینه تقریبی کار را تخمین بزنند.

بالابر ها چه مدل هایی دارند و برای چه استفاده هایی مناسب هستند؟

به هر ماشینی که از آن به جهت جا به جا کردن افراد و یا اشیا در ارتفاعی مشخص استفاده شود بالابر گفته می شود. باید توجه داشت که این وسیله با آسانسور و یا جرثقیل تفاوت دارد. در زمان کار در ارتفاع، استفاده از این ماشین ها بسیار زیاد می باشد. از بالابر ها نه فقط در صنعت استفاده می شود بلکه نمونه های خانگی از آن ها هم وجود دارد که در ادامه به انواع مختلف بالابر ها و کاربری های شان می پردازیم. بالابر ها به طور کلی در دو دسته اصلی قرار می گیرند: ثابت و سیار

بالابر سیار

این گونه ماشین ها می توانند کششی و یا هیدرولیک باشند و همان طور که از نام شان پیداست قابلیت حرکت و انتقال به محلی دیگر را دارا می باشند. معمولا در ساختمان سازی و ساختن سازه های عظیم از این نوع ماشین ها استفاده می شود. این نوع ماشین در صنعت کاربرد بسیار زیادی دارند. نمونه های سیار خود دارای دو نوع متفاوت می باشد که عبارتند از: سیار با دسترسی عمودی، سیار با دسترسی افقی و عمودی.

سیار با دسترسی عمودی

این نوع می تواند افراد و یا اشیا را به صورت عمودی جا به جا کند.

سیار با دسترسی افقی و عمودی

اگر بخواهیم افراد و اشیا را در ارتفاع به نقاط جانبی هدایت کنیم از این نوع بالابر ها استفاده می شود.

بالابر ثابت

این نوع ماشین ها قابلیت حرکت ندارند و عمده استفاده از آن ها در شرکت ها و کارخانه های تولیدی و خطوط تولید می باشد که می توانند اشیا و یا افراد را در یک ارتفاع مشخص جا به جا کنند. از این نوع ماشین ها در داخل ساختمان ها هم استفاده می شود و حتی برخی فروشگاه ها. حتما شما هم تا به حال نمونه هایی از این ماشین ها را دیده اید.  مدل های متفاوت این نوع ماشین عبارتند از: بالابر ثابت هیدرولیک جک مستقیم، بالابر ثابت آکاردئونی و بالابر ثابت زنجیری و کابلی هیدرولیکی.

به طور کلی بالابر ها را بر اساس مکانیزمی که دارند به چهار دسته عده تقسیم می کنند که در ادامه به معرفی اجمالی هر کدام می پردازیم.

بالابر های هیدرولیکی

نیروی لازم به جهت عملکرد این ماشین ها توسط هیدرولیک و مدار هیدرولیک تهیه می شود. در بین مدل های متفاوتی که از این نوع ماشین با این مکانیزم وجود دارد مدل آکاردئونی دارای بالاترین میزان امنیت می باشد و باالطبع کاربرد بسیار زیادی هم دارد.

بالابر های زنجیری

این نوع ماشین ها با استفاده از زنجیر و قلابی که دارند بار مورد نظر را حمل می کنند.

بالابر های کابلی

در مجموع این مدل و حتی نمونه های زنجیری امنیت خیلی بالایی ندارند و استفاده از آن ها زیاد توصیه نمی شود. عملیات جا به جایی توسط کابل و وینچ صورت می گیرد.

بالابر های نفر

این ماشین می تواند برای افراد دسترسی کوتاه مدتی به ارتفاع های بلند فراهم آورد.

یکی از استفاده های زیاد بالابر ها در هنگام ساخت و ساز و یا انجام تعمیرات ساختمانی است. برای این منظور از مدل های ساختمانی استفاده می شود که وظیفه مهمی را در فرآیند ساخت و ساز بر عهده دارند و وجود شان ضروری است.

بالابر ساختمانی

مهم ترین کاربردی که برای این ماشین ها تعریف می شود حمل محصولات و متریال مورد نیاز برای ساخت و ساز است. برای این نوع ماشین ها می توان ترمز و یا ریموت کنترل از راه دور نصب کرد که بتوان در فاصله ای مشخص هم حرکت آن ها را تنظیم کرد. به طور کلی برای جا به جایی محصولات ساختمانی در اندازه کوچک از همین نوع ماشین ها استفاده می شود. کاربرد دیگر آن ها زمان بارگیری و البته تخلیه کامیون ها می باشد. نمونه ای دیگر از کاربرد های این ماشین در کارخانه ها و انبار ها می باشد.

بالابر خانگی

به این نوع ماشین ها هوم لیفت نیز گفته می شود. از آن ها در خانه های دوبلکس و یا تریبلکس استفاده می شود. این ماشین ها را به شکل های ظاهری زیبا می سازند و عموما نصب کردن آن ها آسان تر از مدل های دیگر است. و نیازی به چاله ندارند. نمونه های استاندارد این محصول حرکتی آرام دارند و در زمان قطعی برق امکان پایین آوردن آن ها وجود خواهد داشت. سیستم های ایمنی ضد سقوط دارند و سازه های پیش ساخته می باشند. نگهداری از آن ها آسان است و می توان در صورت نیاز آن ها را از مکانی به مکان دیگر منتقل کرد.

بالابر پله

از این وسیله برای آسایش و راحتی افراد کم توان نظیر بیماران و سالمندان و هم چنین معلولین استفاده می شود. همان طور که از نامش بر می آید استفاده از این ماشین ها برای پیمودن پله ها است که آن ها را بر اساس قدرت و نوع موتوری که دارند و هم چنین حداکثر ارتفاعی که طی می کنند در دسته های گوناگونی قرار می دهند. نمونه های مختلف این ماشین ها در خانه و ساختمان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد که رفت و آمد آسانی را در بین طبقات مختلف برای افراد فراهم می کند.