بلوکه ای سیمانی از نظر شکل ظاهری به انواع تو خالی باربر و غیر باربر، توپر و آجر بتنی تقسیم می شوند. این نوع بلوک ها از لحاظ محل مصرف، به دیواری توکار و نمادار، تیغه‌ای، ستونی و سقفی گروه‌بندی می‌شوند. بلوک های مخصوصی نیز برای دودکش، نعل درگاه، جدول خیابان ها و پیاده‌روها و فرش کف ساخته می‌شود.
برای ساخت بلوک سیمانی یا بلوک بتنی، سیمان، آب، شن ریزدانه و ماسه یا دیگر سنگدانه‌های مناسب با یکدیگر مخلوط شده و پس از لرزاندن و متراکم کردن مخلوط حاصل، در محیط مناسب عمل آورده می‌شود.
از بلوک های سیمانی در دیوارهای خارجی و داخلی به صورت باربر و غیر باربر، در تیغه‌ها و سقف ها و سایر قسمت های ساختمان استفاده می شود. مزایای این محصول عبارتند از : صرفه‌جویی در مصرف مصالح و زمان اجرا، حمل آسان، مقاومت نسبی در برابر انتقال حرارت و صوت و سهولت در مسلح کردن.
خصوصیات و حدود قابل قبول بلوک های دیواری
بلوک های سیمانی ساده باید مکعب مستطیل شکل و کاملا سالم و بدون نقص بوده و سطوح آن بهگونه ای باشد که اندود و ملات براحتی به آن بچسبد.
استاندارد شماره 70 ایران، بلوک های توخالی دیواری را به انواع 40×30×20 ، 40×20×20 و 40×10×20 سانتیمتر طبقه بندی کرده است. این استاندارد همچنین جمع طول قطعات توپر را بیش از کل طول در همان جهت و سطح قسمت های پر را بیش از 50 درصد سطح کل بلوک در جهت عمود بر بار وارده و ضخامت حداقل جداره‌ها و پوسته خارجی بلوک ها را برای بلوک های کوچک 3 سانتیمتر و برای بلوک های متوسط و بزرگ 4 سانتیمتر تعیین نموده است.
مخلوط بتن مصرفی در ساخت بلوک باید متشکل از یک پیمانه سیمان و 3/5 پیمانه شن (به قطر حداکثر نصف ضخامت نازک‌ترین دیواره بلوک) و 2/5 پیمانه ماسه و 150-130 لیتر آب برای بتن لرزیده یا 180-160 لیتر برای بتن نلرزیده باشد.
مخلوط کردن می‌تواند به روش های دستی یا ماشینی انجام شود. در صورتی که ساختن بلوک به روش دستی انجام گیرد، مخلوط باید آرام آرام و در لایه های 5 تا 7/5 سانتیمتر در قالب ریخته و هر لایه جداگانه کوبیده و متراکم گردد تا قالب کاملا پر شود و در آخر روی قالب توسط ماله صاف و همسطح گردد. در صورت استفاده از روش مکانیکی، قالب باید تا ارتفاع بالاتر از سطح نهایی آن پر شده و مخلوط درون قالب پس از لرزاندن، کوبیده و صاف شود. پس از قالب‌گیری باید بلوک ها را بلافاصله از قالب جدا نموده و توسط پالت به محل مناسبی برای عمل‌آوری منتقل ساخت.
عمل‌آوری ممکن است به یکی از روشهای زیر صورت پذیرد:
- عمل آوری از طریق گرم کردن
این روش در کارهای با ابعاد کم مورد استفاده قرار می گیرد و نیاز به امکانات زیادی ندارد. در این روش، بلوک ها در مقابل بخاری مجهز به بادبزن قرار گرفته و هوای گرم از بین آنها عبور می‌نماید. روی بلوک ها باید با پوشش مناسب جهت حفظ گرما و رطوبت پوشانیده شود.
- عمل آوردن با آب
این روش که معمولا در هوای گرم و خشک مورد استفاده قرار می گیرد، به وسایل و تجهیزات خاص نیاز ندارد، جز آبپاشی برای حفظ رطوبت و سرپناه برای محفاظت در برابر تابش آفتاب، باد و باران. میزان آبپاشی در این روش بستگی به شرایط جوی داشته و حدود یک هفته طول می کشد. آبپاشی باید به گونه ای انجام شود که صدمه به بلوک ها وارد نشود و در تمام مدت، بلوکها رطوبت خود را حفظ کنند.
- عمل آوردن با بخار آب
برای کاهش طول زمان کیورینگ، از روش گرم کردن بلوک ها با بخار آب استفاده می‌شود. این روش که بیشتر در تولید انبوه بلوک به کار می‌رود، نیازمند اطاق بخار است. درجه حرارت اطاق های بخار تا 80 درجه سانتیگراد می‌رسد. افزایش و کاهش درجه حرارت بلوک ها در این حالت به آرامی صورت می‌گیرد تا بلوک ها ضمن عمل‌آوری، آب خود را از دست ندهند. در این موارد مدت عمل‌آوری به حدود یک روز تقلیل می‌یابد.
صرف نظر از اینکه عمل‌آوری به چه روشی انجام می شود، پس از پایان زمان های فوق الذکر، باید بلوک ها را به محلی که در معرض تابش مستقیم خورشید و وزش باد نباشد، منتقل و به مدت 3 هفته تمام آنها را مورد مراقبت قرار داد تا به طور یکنواخت خشک شوند، به نحوی که میزان رطوبت باقیمانده در آنها از 2 درصد برای بلوک های با وزن مخصوص 1400 کیلوگرم بر متر مکعب و 5 درصد برای بلوک های با وزن مخصوص کمتر از 1400 کیلوگرم بر متر مکعب بیشتر نباشد. مصرف بلوک های دارای رطوبت بیش از این، در دیوار باعث جمع‌شدن کار و ایجاد ترک خواهد شد.
مقاومت فشاری متوسط 12 عدد بلوک نباید از 280 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (برای سطوح پر) کمتر شود، مشروط بر اینکه تاب فشاری هیچ یک از بلوک ها از 75 درصد مقدار مقاومت متوسط به دست آمده کمتر نباشد.
بلوک های سبک
بلوک های سبک دیواری و سقفی به منظور کم کردن بار مرده و کاهش تبادل حرارتی و صوتی در ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند. این بلوک ها را از انواع بتن سبک مانند بتن های گازی و سبکدانه می‌سازند.
وزن مخصوص بلوک های سبک از 1200 تا 1450 کیلوگرم بر متر مکعب و مقاومت فشاری متوسط 3 نمونه آنها باید حداقل 70 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع و حداقل مقاومت فشاری یک نمونه 55 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد.
بلوک های نمادار
بلوک های نمادار با ابعاد بلوکهای دیواری ساخته می شوند ولی نمای آنها صاف و نقشدار است. جهت اجتناب از زخمی شدن و پریدگی لبه‌ها و سطوح در موقع شکستن بلوک های نمادار برای مصرف، آن ها را در اندازه‌های نیمه و سه قدی نیز می‌سازند. جهت تامین صافی سطوح در این نوع بلوک، باید مقدار سیمان قدری بیشتر از بلوک های معمولی باشد.
وزن بلوک
وزن بلوک بستگی به وزن بتنی دارد که با آن ساخته شده است، بلوک های ساخته شده از شن و ماسه طبیعی رودخانه‌ای یا شکسته، دارای وزن ویژه‌ای معمولی و در حدود 2000 کیلوگرم بر متر مکعب هستند، بلوک های با وزن ویژه کمتر از 1680 کیلوگرم بر متر مکعب را بلوک سبک به حساب می‌آورند، در ساخت این بلوک ها از دانه‌هایی مانند پوکه معدنی و پوکه ساختگی استفاده می‌شود. مقاومت بلوک های سبک با وجود کاهش وزن، در مقایسه با بلوک های معمولی، کاهش چشمگیری ندارد.
