تصفیه آب آشامیدنی همیشه یکی از مهمترین دغدغه های بشر امروز بوده است. رشد جمعیت و توسعه صنایع مختلف، آلودگی محیط زیست را به دنبال دارد و از این میان آلودگی آب یکی از مهمترین نگرانی هاست.
اما آیا روش های قدیمی و سنتی تصفیه آب آشامیدنی، هنوز هم برای تولید آب آشامیدنی با بالاترین کیفیت، مناسب است؟ یا اینکه برای حذف آلاینده هایی که در اثر توسعه صنایع وارد آب آشامیدنی ما می شوند، نیاز به روش های پیشرفته تری برای تصفیه آب داریم؟
احتمالا پاسخ دوم صحیح است. اما اجازه بدهید نگاهی داشته باشیم به روش های سنتی و قدیمی تصفیه آب آشامیدنی و آنها را با روش های مدرن مقایسه کنیم. دو تا از رایج ترین و متداول ترین این روش ها، جوشاندن و تصفیه آب به روش شیمیایی است. خواهیم دید که چگونه حتی پس از انجام این دو روش، باز هم آلاینده های بسیاری در آب باقی خواهند ماند.
روش های سنتی تصفیه آب
1. جوشاندن
از سالها پیش، جوشاندن روشی برای ضدعفونی کردن و از بین بردن میکروارگانیزم های آب بوده است. جوشاندن اگر به مدت کافی باشد، می تواند بسیاری از باکتری ها را از بین ببرد، اما نه همه آنها را ! بسیاری از باکتری ها در اولین لحظات کشته می شوند اما برای کشته شدن بقیه نیاز به زمان بیشتری هست.
اشکالات روش جوشاندن آب برای ضدعفونی کردن آن:
- برای جوشاندن اندکی آب، به مقدار زیادی سوخت و انرژی و همچنین تجهیزات نیاز است.
- آب بلافاصله پس از جوشاندن قابل استفاده نیست و نیاز به سرد شدن دارد.
- در حین جوشاندن و همچنین سرد شدن آب، مقداری از آب تبخیر شده و هدر می رود.
- آلاینده ها و ذرات محلول در آب، با جوشاندن نه تنها از بین نمی روند بلکه این روش باعث تغلیظ آب هم می شود. این روش تنها برای ضدعفونی کردن مناسب است نه تصفیه کامل آب و حذف آلاینده هایی نظیر نیترات و سرب.
- جوشاندن نه تنها آلاینده های شیمیایی مانند کلر را از بین نمی برد بلکه وجود کلر در آب جوش ، طعم ماندگی و کهنگی نیز به آن می دهد.
2.روش های شیمیایی
2 ماده شیمیایی برای ضدعفونی کردن اولیه آب وجود دارد : ید و کلر. هر دو موادی سبک و ارزان بوده و استفاده از آنها آسان است. ید در کشتن ویروس ها، باکتری ها و تک یاخته ها موثر است، هرچه آب سرد تر باشد، زمان بیشتری نیاز خواهد بود تا ید تاثیر خود را بگذارد و آب را ضدعفونی کند. علاوه بر این از آنجا که ید در منابع طبیعی مانند خاک وجود دارد، به طور طبیعی در آب یافت می شود، اگر ما نیز به صورت مصنوعی و برای تصفیه آب ید را به آن اضافه کنیم، باعث تغییر در میزان دوز ید در آب می شود. زنان باردار و بیماران تیروئیدای، نباید آب حاوی ید بنوشند، استفاده از ید برای تصفیه آب به مدت زمان بیش از سه ماه ، توصیه نمی شود.
دومین ماده ضدعفونی کننده، کلر است. استفاده از کلر برای ضدعفونی کردن آب علاوه بر فواید حائز اهمیت آن مضراتی نیز به همراه دارد که از جمله آن ها، به وجود آمدن محصولات فرعی به نام تری هالون متان ها می باشد که امروزه احتمال سرطان زا بودن آنها بیش از پیش به اثبات رسیده است. کلر ماده ای به شدت سمی بوده و اگر بیش از اندازه وارد آب شود، باعث بیماری شده و به اندام های داخلی بدن آسیب های جدی می رساند. همچنین کلر برای پوست و موی انسان نیز مضراتی را به همراه دارد و باعث تحریک مخاط داخلی ریه و بینی می شود.
با فهمیدن نقاط ضعف روش های سنتی تصفیه آب آشامیدنی، پی می بریم که امروزه به روش های مطمئن تری برای تصفیه آب نیاز داریم.
روش های مدرن و پیشرفته تصفیه آب آشامیدنی
شاید ساده ترین تعریف از تصفیه آب را بتوان اینگونه بیان کرد : حذف ناخالصی ها و آلاینده های معلق و محلول از آب. هرچه ذرات ناخالصی موجود درشت تر باشند، جدا کردن آنها از آب ساده تر خواهد بود و برعکس هرچقدر اندازه این ذرات ریز تر باشد نیازمند روشهای دقیق تری برای تصفیه آب می باشیم. در کارایی این روش اندازه منافذ فیلترها، مقاومت فیلترها در برابر انواع آلاینده ها و توانایی آنها در حذف ناخالصی ها بسیار حائز اهمیت می باشد. امروزه فیلترها از جنس سرامیک، الیاف مصنوعی و کربن ساخته می شوند.
برخی از بهترین روشهای تصفیه آب عبارتند از : استفاده از کربن فعال، روش اولترافیلتراسیون و روش اسمز معکوس. کربن توانایی بالایی در حذف مواد شیمیایی مانند کلر، حذف طعم و بوی نامطبوع و برخی از آلاینده ها دارد، اما توانایی این ماده در فیلتر کردن ناخالصی های محلول و میکروارگانیزم ها، بسیار محدود است، به همین دلیل کربن بیشتر به عنوان پیش تصفیه در مرحله دوم و سوم دستگاه های تصفیه آب خانگی مورد استفاده قرار می گیرد و اغلب اوقات آن را در کنار روش های اسمز معکوس و اولترافیلتراسیون استفاده می کنند. اولترافیلتراسیون روشی است که طی آن، آب را از نی های بسیار نازکی که در جداره آنها منافذ بسیار ریز وجود دارد عبور می دهند تا بتوانن از این طریق تقریبا کلیه میکروارگانیزمها و ذرات معلق در آب را حذف کنند و آب کاملا زلال و شفاف و ضدعفونی شده ای تولید نمایند. اما اولترافیلتراسیون قابلیت حذف ناخالصی های محلول در آب مثل : فلزات سنگین ، نیترات ، سختی و سنگینی آب را ندارد.
این روزها روش اسمز معکوس، از کامل ترین و بهترین روش های تصفیه آب آشامیدنی منازل محسوب می شود. اسمز معکوس توانایی آن را دارد که انواع ناخالصی های موجود در آب نظیر : نیترات ، سختی آب ، جامدات محلول ، کدورت، سرب و فلزات سنگین، رادیوم و بسیاری از مواد آلی محلول را از بین ببرد. بنابراین اسمز معکوس به همراه کربن فعال پیشرفته ترین و بهترین روش تصفیه آب آشامیدنی است که در دستگاه های تصفیه آب خانگی مورد استفاده قرار می گیرد.
