سقوط اجسام، سقوط از بلندی، ریزش آجر و آوار و برق گرفتگی جزو حوادث شایع برای کارگران است. استفاده از لوازم حفاظتی فردی مانند کلاه و کفش ایمنی با صرف هزینه‌ای ناچیز به جان انسان ها را حفظ خواهد کرد.
در این مطلب کفش ایمنی و کاربرد آن را بررسی خواهیم کرد
کفشی دارای خصوصیات ایمنی است که با استفاده از آن پا های فرد از صدمات ناشی از حوادث کار محافظت می‌شود. پا قلب دوم انسان است و از آنجایی که احتمال صدمه دیدن پا کارگران زیاد است این کفش می‌تواند احتمال صدمه دیدن را به کمترین حد برساند.
برخی از کفش های ایمنی علاوه بر ویژگی حفاظتی دارای ویژگی های بهداشتی نیز هستند. این نوع کفش ایمنی دارای آستری بهداشتی است که از ایجاد قارچ و باکتری جلوگیری می‌کند.
وزن و مقاومت این نوع کفش از کفش معمولی بیشتر است، این مقاومت ناشی از چند لایه بودن آن است. سرپنجه کفش ایمنی از جنس فولاد آبکاری شده است تا بتواند ضرباتی که به کفش وارد می‌شود را حفظ کند در غیر این صورت خود کفش موجب قطع انگشتان پا می‌شود. کفش ایمنی با سرپنجه فولادی برای کارخانه ها، کارگاه های تراشکاری و تعمیرگاه ها مناست است.
همچنین در محل هایی مانند اداره برق، تاسیسات برق کارخانه ها و فضا هایی که جریان الکتریسیته در آن وجود دارد باید از کفش ایمنی با زیره عایق استفاده کرد تا هنگام برق گرفتگی مانع آن شود، این نوع کفش نباید قطعات فلزی داشته باشد چون احتمال ایجاد جرقه وجود دارد. از این رو هنگام انتخاب کفش ایمنی بهتر است عواملی نظیر محیط کار را حتما مدنظر داشته باشید.
به یاد داشته باشید که هنگام خرید کفش ایمنی برگه تایید گواهی تست را دریافت کنید این گواهی نشان دهنده‌ی نوع کفش، کارخانه سازنده آن، تاریخ ساخت و سایر مشخصات کفش است.
جنس کفش ایمنی
جنس رویه کفش اکثرا چرم طبیعی است. چرم طبیعی مقاوم است و فاسد نمی‌شود از این رو ایمنی خوبی دارد و ماندگاری زیادتری برای کفش فراهم می‌آورد. زیره کفش نیز نقشی موثر در کیفیت کفش دارد و باید مولکول های بزرگی داشته باشد. زیره کفش ایمنی معمولا پی یو، تی پی یو و لاستیک است. کفش های ایمنی که کفه فلزی دارند در برابر سوراخ شدن مقاوم هستند. کفه پلاستیکی نیز از صدمات شیمیایی و برق گرفتگی جلوگیری می‌کند.
برخی از کفش های ایمنی نسوز هستند و گرما را به داخل کفش منتقل نمی‌کنند. افرادیکه شغلشان به گونه‌ای است که در محیط هایی با دمای بالا کار می‌کنند می‌توانند از این کفش های نسوز با تحمل دما تا 150 درجه سانتی گراد استفاده کنند.
علایم اختصاری کفش ایمنی
- RU: در صورتی که در مشخصات کفش علامت اختصاری RU وجود داشته باشد بدین معنیست که از پلیمری به نام پلی اورتان ساخته شده است.
- RR: این اختصار به معنی مقاومت بالای کفش و سوراخ نشدن آن است.
- CP: کفش های مخصوص مکان های دارای جریان الکتریسیته این اختصار را دارند که یعنی در برابر جریان الکتریسیته مقاوم هستند.
- ED: این اختصار مختص کفش هایی است که در مقابل جریان الکتریسیته رسانا باشند.
- SRA: تست موفق لغزش بر روی کاشی و محلول صابون.
- SRB: تست موفق لغزش زیره بر فولاد با گلیسرول.
- SRC: در صورتی که کفشی هر دو آزمون لغزش را قبول شود دارای این علامت اختصار خواهد بود.
- SB: پایه استاندارد کفش ایمنی است و کفشی که این علامت را داشته باشد دارای سر پنجه فلزی است و مقاومت ضربه پذیری آن به 200 ژول می‌رسد.
انواع کفش ایمنی
کفش ایمنی انواع مختلفی دارد که هر کدام کاربرد مخصوصی دارند و در صنایع مختلفی استفاده می‌شوند.
انواع کفش ایمنی عبارتند از
- کفش کانداکتیو: این نوع کفش که به آن کانداکتیو یا هادی نیز گفته می‌شود در کارگاه‌ها و کارخانه هایی که خطر انفجار دارند استفاده می‌شود. انفجار ناشی از جریان برق موجب آسیب دیدن کارگران خواهد شد استفاده از این کفش شدت آسیب را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
- کفش ایمنی با زیره لاستیک: زیره لاستیک یا Ruber مقاوم ترین زیره است و در محیط های اسیدی و دارای حرارت بالا کاربرد دارد. نقطه ذوب این کفش 270 درجه سانتی گراد است از این رو برای کوره های ذوب مناسب است.
- کفش ایمنی با سر پنجه کامپوزیت: این نوع کفش ایمنی عاری از هرگونه فلز است و عایق برق است. این کفش برای محافظت در برابر برق فشار ضعیف و قوی در بازار ارائه می‌شود.
- کفش ایمنی با سر پنجه فولادی با زیره پی یو یا پلی یورتان: این نوع کفش نسبت به مدلهای دیگر سبک تر است. خاصیت ضد لغزش و ضد سایشی دارد و برای محیطهای نفتی و روغنی مناست است.
- کفش ایمنی با سر پنجه فولادی با زیره تی پی یو- پی یو: تی پی یو مقاومت بشتری دارد. در محیط هایی که غلطت اسید بالا و حرارت بالایی دارند از این سری کفش ایمنی استفاده می‌شود. وزن این نوع کفش نسبتا زیاد است. درجه ذوب تی پی یو 170 درجه سانتی گراد می‌باشد.
کفش ایمنی استاندارد
کفش های ایمنی علاوه بر خصوصیات ایمنی باید راحت نیز باشند در غیر این صورت انجام کارهای روزانه سخت می‌شود. یک کفش ایمنی استاندارد به پا ها آسیب نمی رساند و راحت است. این کفش ها باید استاندارد OHSA داشته باشند. اداره ایمنی و بهداشت حرفه‌ای (OHSA) ضامن حفظ جان افراد است. طبق قوانین OHSA باید تمامی کارگران ملزومات ایمنی را رعایت کنند.
کفش ایمنی ضامن سلامت پا در هنگام کار کردن
کفش ایمنی از جمله الزامات ایمنی در حین کار است. این کفش به منظور حفاظت از سلامت پا، انگشتان و اعصاب آن در صورت سقوط اشیای سنگین و پیشگیری از لغزیدن و کمک به حفظ تعادل افراد در حین کار و ممانعت از آسیب دیدگی، نقص عضو و تهدید سلامتی کارکنان کارگاه‌های صنعتی تولید می‌شود. بسته به نوع فعالیتی که درکارخانجات و کارگاه‌ها انجام می‌شود و یا موادی که پرسنل با آن سر و کار دارند، انواع مختلفی از کفش های ایمنی برای کارایی بهتر و بیشتر به بازار عرضه شده است.
مواد به کار رفته برای تولید این محصولات بسته به محل و شرایط کاری متفاوت است این اختلاف در متریال تولیدی در کفش ایمنی با علایم اختصاری حروف انگلیسی مشخص می‌شود. جنس کفی به کار رفته در این نوع از کفش‌ها پلی یورتان است. این مواد پلیمرهای خطی حاصل از واکنش ایزوسیانات و پلی ال‌ها هستند. خواص اختصاصی این ماده مقاومت بالای آن در برابر خوردگی و رطوبت است که آن را به گزینه مناسبی برای ایجاد نقش حفاظتی در قسمت کفی این محصول تبدیل می‌کند. علامت اختصاری آن RU است. به علاوه در تولید کفش ایمنی آستر و پارچه داخل کفش از جنسی انتخاب می‌شود که جاذب عرق باشند. این تمهیدات باعث کاهش لغزندگی پا و حفظ سلامت آن می‌شود. برای رویه کفش هم عمدتا از جنس چرم و جیر استفاده می‌شود. چرم، جیر و پلاستیک هردو طول عمر بالا و دوام زیادی دارند. از نظر رنگ نیز معمولا بسته به محل کار می‌توان از رنگ‌های مختلف کفش ایمنی استفاده کرد. مثلا در محیطهای و کارخانجات مواد غذایی کفش سفید استفاده می‌شود یا برای کارگاه‌هایی که مرتبط با ساخت و ساز و فعالیت‌های عمرانی هستند، کفش‌های جیر کاربرد دارند. در ادامه به بررسی انواعی از کفش‌های ایمنی همراه با علائم اختصاری مرتبط به آنها می‌پردازیم.
RR: به انواعی از کفش ایمنی که سوراخ نمی‌شوند، RR گفته می‌شود.
CP: کفش ایمنی مقاوم در برابر جریان الکتریسیته است.
ED: این کفش در برابر جریان الکتریسیته رسانا است.
Ergo: در این نوع از کفش ایمنی از کفی آنتی باکتریال استفاده می‌شود. به علاوه در طراحی آن آناتومی پا مورد توجه قرار می‌گیرد تا تمام قسمت‌های پا راحت باشد.
SRX: این کفش‌ها در برابر لغزش مقاوم هستند و برای فضاهای دارای با سطوح لغزنده توصیه می‌شوند.
Slip Resistance: این نوع از کفش ایمنی در فضاهایی که حاوی نفت، روغن یا مواد لغزنده‌اند، کاربرد دارد.
کفش ایمنی نسوز: انواعی از کفش ایمنی هستند که مانع انتقال گرمای حرارت به پا می‌شوند. در برابر درجه حرارت تا 150 درجه سیلسیوس مقاومت دارند. این نوع از محصولات برای پرسنل آتش‌نشانی، جوشکاران، تراشکاران و کارکنان پتروشیمی مناسب است. در این نوع از محصولات از دو زیره استفاده شده است. برای همین در برابر مواد شیمیایی و حلال‌های آلی مقاوم هستند. در قسمت جلویی آنها یک لایه فلز نصب شده است. انواع معمولی کفش در برابر ولتاژ برق بین 500 تا 1000 ولت مقاوم هستند. اما این مقدار برای تاب آوری در برابر جریان الکتریسیته مطلوب نیست. برای اطلاع از خواص ایمنی کفش به طور دقیق باید به گواهی تست کفش که در آن شرایط تست شده و اختصاصات محصول بیان شده، توجه کرد. کفش‌های ایمنی از متریال و مواد مختلفی تولید می‌شوند و با توجه به این مواد شرایط ایمنی مختلف و کاربرد متفاوتی دارند.
کفش ایمنی که زیره فلزی دارد، محصولی است که در برابر سوراخ شدن مقاوم است. کفش ایمنی با متریال پلاستیکی در برابر جریان برق نارسانا هست و مانع عبور جریان الکتریسیته می‌شود. همچنین در برابر مواد شیمیایی و آسیب‌های مربوط به آن مقاوم است. کفش ایمنی از جنس بوتیل در برابر مواد خورنده مقاوم است.
کفش ایمنی کانداکتیو: این محصولات در برابر جریان الکتریسیته و حتی انفجار نیز مقاومت بالایی دارند.
کفش ایمنی Rubber: جنس کفی کفش از پلاستیک است. این متریال سبب ایجاد مقاومت در برابر اسید سولفوریک غلیظ 98% می‌شود. اما باید توجه داشت که وزن آن از کفی‌ها با مواد دیگر سنگین‌تر است. در عین حال چون نقطه ذوب کفی کفش 270 درجه سیلسیوس است، در فضاهای کاری با دماهای بالا مانند کوره‌های ذوب فلزات و کارگاه‌های ریخته‌گری می‌توان از آن استفاده کرد. در انواع دیگری از کفش ایمنی ترکیب کفی کفش تلفیقی از pu-tpu است. کاربرد این دو به طور همزمان باعث افزایش وزن کفش می‌شود، با این وجود زمینه را برای تحمل شرایط اسیدی و قلیایی مساعد می‌کند. همچنین باعث افزایش مقاومت کفش نسبت به ساییدگی و خوردگی در برابر مواد شیمیایی می‌شود. علاوه بر این کفی تلفیقی، سرپنجه فولادی برای کفش نیز درنظر گرفته می‌شود. این شرایط حداکثر محافظت و ایمنی را نسبت به انواع دیگر محصول برای پرسنل فراهم می‌آورد. در نوع دیگری که سرپنجه فولادی با کفی pu همراه می‌شود، کفش ایمنی موجب فراهم کردن ایمنی کارکنان در فضاهای کاری می‌شود که در آنها از اسید و باز رقیق و مواد آلی متداول مثل روغن و نفت استفاده می‌شود. از آنجایی که نقطه دوب متریال به کار رفته در کفی 80 درجه سیلسیوس است، کفی در گرمای معمول دوام دارد و به سبب گنجه فولادی قابل استفاده در مکان‌هایی از قبیل خطوط تولید کالا در کارخانجات مثل خطوط مونتاژ است.
