لوله کشی گاز عبارت است از مجموعه‌ای شامل کنتور، لوله‌های انتقال دهنده و رابط که به منظور تامین انرژی از نوع گاز شهری، در ساختمان اجرا می‌شود. اگرچه لوله کشی گاز از دید یک فرد غیر‌کارشناس کاری پیچیده نیست اما به دلیل ماهیت گاز و خطرات ناشی از آتش سوزی و قدرت ایجاد انفجارهای مهیب و خطرناک بر اثر هر گونه سهل انگاری، همه قسمتهای مربوط به پروژه باید طبق آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به شرکت گاز طراحی و اجرا شوند. پس علاوه بر تهیه ملزومات و مصالح مربوطه برای گازکشی ساختمان باید مطابق مقررات و به ترتیبی خاص برای شروع پروژه لوله کشی گاز در سازه اقدام شود.
در ابتدا برای شروع کار باید در سازمان نظام مهندسی برای لوله کشی گاز سازه مربوطه، یک پرونده تشکیل شود. برای این پرونده یک مجری یا پیمانکار تعیین می‌شود. پایان پروژه توسط پیمانکار اعلام می‌گردد. در این مرحله یک مهندس ناظر تعیین می‌شود. پس از تعیین سلامت و ایمنی پروژه توسط مهندس ناظر، مراحل نصب کنتور و علمک انجام می‌شود.
عوامل تاثیر گذار بر قیمت لوله کشی گاز
قیمت‌گذاری نیز یا بر حسب متراژ لوله مصرف شده انجام می‌شود یا بر حسب برآورد پیمانکار پروژه. مورد اول به نظر دقیق‌تر است. در این روش مقدار لوله‌ای که از کنتور تا وسیله مصرفی شامل: گاز طبخ غذا، بخاری، شومینه، موتورخانه، پکیج و ... اندازه‌گیری می‌شود و در قیمت واحد ضرب شده و با هزینه نصب و اجرا جمع زده می‌شود. در حالی که در روش دوم یک قیمت کلی به مشتری اعلام می‌شود.
ویژگی های لوله های مصرفی در لوله کشی گاز
لوله‌های گاز به کار رفته برای لوله کشی گاز ساختمان، باید دارای استانداردهای ویژه‌ای باشند. از جمله اینکه :
لوله‌های گاز برای اجرای روش توکار در ساختمان باید از نوع بدون درز باشند. در روش روکار استفاده از انواع درز دار مجاز است. جنس لوله‌ها باید از فولاد سیاه باشد. نوع لوله API باشد. لوله‌های API لوله‌هایی هستند که مطابق استانداردهای تعریف شده شرکت نفت و گاز آمریکا ساخته شده‌ا‌‌‌ند و به صورت اختصاصی در صنایع نفت و گاز برای انتقال انرژی مورد بهره برداری قرار می‌گیرند. ترکیبات تشکیل دهنده آنها فولاد منگنز و آلیاژهای دیگر در مقیاس کم است. قبل از به کارگیری لوله‌ها در روش توکار ضروری است تا لوله‌ها از نظر فقدان وجود درز توسط کارفرما با دقت بررسی شوند. بعد از این مرحله می‌توان برای کاربرد آنها در قسمتهای داخلی ساختمان اقدام کرد. تمامی تجهیزات مرتبط با لوله کشی گاز شامل اتصالات شیر و همینطور لوله‌ها دارای شناسنامه از قبیل علامت استاندارد، لوگو و نام کارخانه سازنده باشند. در مورد محل عبور لوله‌ها، قطر آنها، فشار گاز عبوری داخل لوله نیز الزاماتی وجود دارد. قطر لوله‌ها باید متناسب با حجم گاز ورودی مورد نیاز برای تمام دستگاه‌های مصرفی ساختمان در نظر گرفته شود. فشار گاز شهری معمولا 4/1 پوند بر اینچ است و بنابراین قطر لوله‌های حامل گاز بر اساس این فشار تعیین می‌شود. ایجاد خمش در لوله‌های گاز فقط بوسیله لوله خم‌کن با زاویه 90 درجه مجاز است. از دستگاه رکتیفایر یا DC هم برای اتصالات جوشی استفاده شود. هر روشی غیر از این ممکن است باعث شکستگی مخفی و ترک در لوله شود. از نظر محل عبور لوله‌ها در لوله کشی گاز ساختمان‌های چند طبقه، عبور لوله‌ها در قسمتهای مشترک ساختمان مجاز است. ولی در هر واحد باید به طور مجزا انجام شود. همچنین عبور لوله‌های گاز در مجاورت سیم‌های حامل برق ممنوع است و امکان عبور لوله‌ها در کانال‌های کولر آسانسورها و هر محلی که جریان الکتریسیته وجود داشته باشد، غیر مجاز است. محل استقرار لوازم گرمازا باید با مواد عایق حرارتی پوشیده شده باشد. این لوازم باید دارای شیر جداگانه به ازا هر وسیله گازسوز باشند و همچنین این وسایل مجهز به ترموکوبل باشند. محل استقرار کنتور گاز نیز دارای شرایطی است اول اینکه کنتور در فضای باز ساختمان و در معرض هوای آزاد نصب می‌شود. اگر کنتور گاز در زیر کنتور برق قرار داده شود باید فاصله آنها از همدیگر 50 سانتی‌متر باشد. اگر کنار کنتور برق یا کلید برق قرار داده می‌شود، رعایت فاصله 10 سانتی‌متری الزامی است.
در صورت سوخت ناقص وسایل گازسوز امکان تشکیل گاز سمی و خطرناک مونو اکسید کربن وجود دارد. این گاز بدون بو است و خطر بالقوه آن میل ترکیبی بسیار بالا با اکسیژن خون است. در نتیجه سطح اکسیژن خون به صفر می‌رسد. فقدان اکسیژن در بدن موجب مرگ افراد می‌شود. بنابراین دفع گازهای حاصل از سوخت وسایل گازی و ایمنی آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. دودکش استاندارد دارای شرایطی در ساختار و محل نصب است. برای هر کدام از وسایل گازسوز باید دودکش جداگانه‌ای تعبیه شود. مسیر افقی برای دودکش در مقایسه با مسیر عمودی ترجیح داده می‌شود. در صورت عبور دودکش به حالت عمودی، به زانوی 45 درجه نیاز است. هرچه دودکش کوتاه‌تر باشد، دارای ضریب ایمنی بالاتری است.
برای کنترل ایمنی کل سیستم لوله کشی گاز در ساختمان کافی است تا از عدم نشت گاز مطمئن شوید. برای این کار در محل احتمال نشت از کف صابون استفاده می‌شود. در صورت ایجاد حباب نشت گاز تایید می‌شود و در صورتی که حبابی تشکیل نشد، احتمال نشت گاز وجود ندارد. در روش دیگر کل شیرهای وسایل گازسوز بسته می‌شود شیر اصلی ساختمان را باز کرده و عدد کنتور را یادداشت کنید. بعد از مدت زمان 15 دقیقه، چنانچه این عدد تغییر نکرد، سیستم سالم و ایمن است. در صورت تغییر این عدد در سیستم نصب شده، نشتی گاز وجود دارد.
لوله کشی گاز به چه روش هایی انجام می شود؟
در کل دو روش برای لوله کشی گاز ساختمان وجود دارد. لوله کشی گاز روکار و لوله کشی گاز توکار.
اجرای لوله کشی ساختمان به هر کدام از این روش‌ها دارای مزایای و معایب خاص خود هستند. هیچ کدام از این دو روش بر دیگری ارجحیت ندارد. در انتخاب هر کدام از این دو روش باید شرایط سازه، شیوه مناسب قابل اجرا برای این کار را در نظر گرفت.
در روش روکار دسترسی به لوله‌های گاز بدون مانع و پوشش خاص قابل دسترسی است. اجرای روش روکار سریع‌تر و راحت‌تر است. اما باید در نظر داشت که از لحاظ زیبایی ساختمان روش توکار بهتر است. لوله‌های توکار کمتر در معرض خطرات ناشی از فرسایش و آسیب بر اثر عوامل محیطی هستند. اما این روش برای ساختمان‌های نوساز امکان‌پذیر است. چون باید قبل از اجرا برای آن تمهیداتی در نظر گرفت که در ساختمان‌های بازسازی شده اجرای این روش وجود ندارد.
با انتخاب پیمانکار ذی‌صلاح و رعایت استانداردها و الزامات مربوط به لوله کشی گاز، به نحو قابل توجهی می‌توان از خسارت جانی و مالی ناشی از حوادث احتمالی پیشگیری کرد.
