انواع روش‌های پایدار سازی گود
پایدار سازی گود روش مهارسازی
در این روش برای جلوگیری از ریزش و رانش خاک، از خاک دیواره سایت گودبرداری در محل کمک گرفته می‌شود. در مرحله اول در کنار محل گود برداری چاه‌هایی حفر می‌شود. در مرحله بعدی درون چاه پروفیل قرار داده می‌شود. برای تأمین هدف گیرداری و مهاری کافی برای این پروفیل‌ها، سپس قسمت انتهایی پروفیل‌ها را به اندازه ۲۵/۰ تا ۳۵/۰ عمق گود، پایین‌تر از کف گود در درون بخش شمع قرار داده می‌شوند وبه قسمت انتهای آنها شاخک‌هایی اضافه می‌شود. پس از آرماتوربندی در همین قسمت بتن‌ریزی انجام می‌شود. با این روش پروفیل‌های فولادی همراه با شمع نیز در خاک مهار می‌گردند. بعد از انجام این مراحل عملیات گودبرداری اجرا می‌شود. دقت شود تا در هر کار، بعد از برداشتن خاک در عمق آن قسمت با استفاده از دستگاههای حفاری ویژه، در بدنه گود چاهک‌های افقی یا مایل، به قطر حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر، در جداره گود، برای جلوگیری از ریزش خاک، حفر شوند. سپس داخل این چاهک‌ها میلگردهایی را قرار داده بعد درون آنها بتن تزریق می‌شود. طول چاهک‌ها نیز، به عوامل مختلفی از قبیل نوع خاک و پارامترهای فیزیکی و مکانیکی مربوط به آن و مقدارعمق گود بستگی دارد اما لازم به ذکر است که مقدار استاندارد آن در حدود ۵ تا ۱۰ متر است. در مرحله بعدی عملیات پانل‌های بتنی پیش ساخته را ما بین پروفیل‌های قائم می‌گذارند و آنها را از یک طرف به میلگردهای بیرون آمده از چاهک‌ها با انتخاب یک روش مناسب وصل کرده و از طرف دیگر پا‌نل‌ها را به پروفیل‌های قائم متصل می‌کنند.به عنوان جایگزین برای پانل‌های پیش ساخته این امکان وجود دارد تا از آنها به صورت درجا اجراشود. همچنین می‌توان اول روی دیواره آرماتور بندی و در مرحله بعدی بر روی آن بتن پاشی انجام شود. برای اتصال پانل به میلگردهای بیرون آمده از چاهک‌ها سر این میلگردها رزوه می‌شود و با استفاده از صفحات سوراخ دار تکیه گاهی و مهره، آنها را با پانل درگیر می‌کنند. بعد از اتمام مراحل ذکر شده ملات یا خمیری که برای تزریق می‌شود. این ملات ترکیبی از سیمان و آب یا سیمان و آب و ماسه است که ممکن است با افزودنی دیگر استفاده شود. همچنین امکان تزریق مواد پلیمری و دوغاب با پایه غیر سیمان پرتلند و با ترکیبات خاص نیزوجود دارد. در تزریق با استفاده از سیمان پرتلند، نسبت آب به سیمان در ابتدا در حدود ۵/۱ است که این مقدار به حدود ۵/۰ کاهش داده می‌شود.
پایدار سازی گود به روش مهاربندی یا میخ‌کوبی یا نیلینگ (Soil Nailing)
این روش چند مرحله اجرایی دارد، در مرحله اول ابتدا حفاری به عمق 1 تا 2 متر انجام می‌شود. سپس بعد از بازه زمانی 48 ساعت برای بررسی پایداری عمقی خاک، به کمک دستگاههای مخصوص دیواره‌های خاک به صورت مایل به اندازه 10 الی 15 متر حفاری می‌شود. در مرحله بعدی عملیات میلگرد در داخل حفره‌ها قرار داده می‌شود و قسمت داخلی حفره‌ها با استفاده از ماشین الات مخصوص دوغاب تزریق می شود تا میلگرد در دیواره فیکس شود. این کار دربازه‌های زمانی مشخص در کل سایت حفاری اول انجام می‌شود. در آخر یک لایه شاتکریت که نقش پایدار سازی موقت دارد، روی دیواره پاشیده می‌شود. گام بعدی این روش تا رسیدن به ارتفاع کف گود تکرار خواهد شد.
پایدار سازی گود به روش دوخت به پشت یا تای بک یا انکراژ (Tie back Or Anchor)
از لحاظ اجرایی این روش مشابه روش مهاربندی یا نیلینگ است. تنها تفاوت موجود در این دو روش این است که در پایدار سازی گود به روش دوخت به پشت به جای استفاده از میلگرد از کابل‌های پیش تنیده استفاده می‌شود. تفاوت روش نیلینگ با این روش نیز در این است که در روش نیلینگ از میلگرد استفاده می‌شود در حالی که نیروی پیش تنیدگی، اعمال نمی‌شود. در این روش کابل‌های فولادی جایگزین میگرد می‌شوند که پس از تزریق دوغاب و درست در موقعی که گیرش اولیه رخ می‌دهد، توسط جک‌های مخصوص کشیده می‌شوند. زمان آزاد شدن جک‌ها نیز پس از گیرش نهایی دوغاب، است. این روند سبب می‌شود تا کابل‌ها با اعمال نیروی پیش تنیده، فشار مضاعفی به خاک وارد نمایند.
پایدار سازی گود به روش دیواره دیافراگمی
پایدار سازی گود به روش دیواره دیافراگمی با استفاده از دستگاههای حفاری ویژه و حفر دیوار نگهبان سایت مورد نظر حفر می‌شود. در مرحله بعدی گل بنتونیت و سیمان به صورت همزمان تزریق می‌شود این شیوه مانع ریزش دیوارهای حفاری شده می‌شود. سپس نوبت به قرار دادن شبکه آرماتوربندی دیوار در داخل محل حفاری می‌رسد و در آخر هم بتن ریزی انجام می‌شود. معمولا برای این نوع از پایدار سازی گود از بتن‌های روان باکارایی زیاد استفاده می‌شود.
پایدار سازی گود به روش سپرکوبی (Sheet Pile)
در این روش پایدار سازی گود از صفحات فولادی در نقش سپر، در دو طرف سایت مورد نظر در داخل خاک استفاده می‌شود. سپس خاکبرداری تا رسیدن به تراز کف گود ادامه می‌یابد. در مرحله بعد از حفاری تیرهای پشت بند افقی نصب می‌شوند. در پایان کار نیز با به کار بردن قیدهای قائم به شکل عمود بر صفحه سپرها، قیدهای قائم به پشت بندهای افقی متصل می‌شوند.
پایدار سازی گود به روش خرپایی
روش خرپا از معمول‌ترین روش‌های پایدار سازی گود می باشد. پیش از خاک برداری، در محل دیوارهای گود، شمع‌هایی را به ارتفاع بیش از ارتفاع تا کف گود ایجاد می‌شوند، هدف از این کار این است که المان قائم به کار گرفته شده در آن قرار بگیرند. سپس آن را بتن ریزی می کنند تا به صورت المان قائم یک سرگیردار در محل قرار بگیرند. در مرحله بعد به صورت مایل تا تراز کف گود خاکبرداری صورت می گیرد. بعد از حفاری بخش داخلی سایت مورد نظر، محل قرارگیری انتهای المان‌های مورب قالب بندی و آرماتور بندی شده و صفحات بیس پلیت (Base Plate) یا صفحات اتصال را روی فونداسیون قرار داده می‌شوند. بعد بخش میانی فونداسیون اجرا شده و سپس المان مورب را از قسمت بالای المان قائم به صفحاتی که روی فونداسیون قرار دارند، وصل می‌کنند. در این مرحله عملیات برداشتن خاک برداشته نشده مابین المان‌های مورب و قائم محصور شده افقی خرپا انجام می‌شود. به تدریج المان‌های مورب و افقی داخل خرپا پس از هر مرحله خاکبرداری نصب می‌شوند این روند تا پایان پروژه ادامه می‌یابد.
پایدار سازی گود به روش مهار متقابل
این روش مشابه روش خرپایی است. شباهت آنها در این است که در این روش هم المان‌های قائم در داخل شمع‌هایی به طول بیش از ارتفاع گود قرار داده می‌شوند به نحوی که انتهای آنها با بتن به صورت گیردار در داخل شمع مهار می‌شود. المان‌های قائم عمدتا به شکل پروفیل‌های H شکل یا I شکل هستند. بعد از جاگذاری المان های قائم در دو طرف دیوارهای گود، آنها را به کمک تیرها و المان‌های افقی شکل به صورت خرپا به یکدیگر متصل می کنند. این کار باعث می‌شود تا تیرها و المان‌ها به پایداری هر چه بیشتر یکدیگر کمک کنند. روش مهار متقابل بیشتر برای عملیات در سایت‌هایی با عرض کم مناسب می باشد.
پایدار سازی گود به روش اجرای شمع
در این روش در اطراف گود، استفاده از شمع‌های پیش ساخته یا در جا به فاکتورهایی مانند وضعیت سازه نگهبان گود، نوع خاک و مشخصات آنها بستگی دارد. چاه‌های با قطر معین در فواصل مشخص حفاری می‌شوند و با استفاده از شبکه آرماتور و بتن ریزی سازه اصلی نگهبان شکل میگیرد. شمع‌ها در انواع بتنی، فولادی و چوبی میتوانند به کار گرفته شوند. پایدار سازی گود به روش اجرای شمع فشار جانبی خاک توسط شمع‌ها تحمل می‌شود که به صورت یک سر گیردار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
