بلوک بتنی از مصالح ساختمانی متداول امروزی است که از ترکیبات سیمان، سنگ، شن و ماسه تشکیل شده است. این محصول انواع متفاوتی دارد که از آن جمله به بلوک بتنی سنگین، سبک و نیمه سبک میتوان اشاره کرد. بسته به نوع این محصولات ترکیبات تشکیل دهنده آنها نیز کم و بیش دستخوش تغییراتی میشود. این نوع از مصالح ساختمانی به دلیل سرعت ساخت و ساز ساختمانها و توسعه شهرنشینی و ویژگیهای اختصاصی مربوطه مانند مقاومت در برابر رطوبت، صدا، وزن کم در انواع سبک وزنشان و ... مورد استقبال قرار گرفتند. همچنین تحولات مرتبط با مواد ساختاری آنها درطی زمان، قابلیت کاربری آنها در بخشهای مختلف سازه را افزایش داده است.
بلوک بتنی متراکم: در تولید این محصولات از ترکیبات آهک، سیمان، شن و ماسه استفاده میشود. علت نامگذاری آن وجود ساختار مستحکم و متراکم آن است. این نوع از بتن نسبت به انواع دیگر از اولین بتنهای به کار گرفته شده در صنعت ساخت و ساز است. به دلیل کاربرد شن و ماسه در این مصالح، منابع طبیعی برای تهیه این مواد از لحاظ اکولوژیکی دستخوش تغییرات نامطلوبی شدند. برای همین علی رغم خصوصیات مثبت آنها مانند استحکام و دوام قابل قبول، به دلیل حفاظت از منابع طبیعی و اکوسیستم دریا و افزایش کارکردهای اختصاصی برای این محصولات، رفته رفته در ترکیبات آنها تحولاتی صورت گرفت.
بلوک بتنی سنگین: در تولید این محصول چدن، فولاد و سولفات باریوم جایگزین شن و ماسه میشوند. اغلب در قسمتهایی که برای ممانعت از انتشار اشعههای مضر در نظر گرفته شده، به کار میرود. وزن این نوع محصول 5/2 تا 5/3 برابر بتن معمولی است.
بلوک بتنی نیمه سبک: از نظر مواد تشکیل دهنده و ساختاری شبیه بتن سبک است اما وزن آن 1700 تا 2000 کیلوگرم بر مترمکعب است.
پیش از تولید بلوک بتنی سبک Cellular Lightweight Concrete یا (CLC یا PERLEX) انواع بتن اتوکلاو شده یا Autoclaved Aerated Concrete یا (AAC) به بازار عرضه شده بود. اشکال انواع بلوک اتوکلاو شده محدودیت کارایی آنها در اقلیمهای مرطوب بود. رطوبت باعث تغییر کیفیت بلوک بتنی از طریق جذب و ایجاد ترک در بتن میشد برای همین تنها برای سازههایی که در آب و هوای خشک و غیر مرطوب قرار داشتند، کارایی داشت. برای برطرف کردن این معایب، تولید کنندگان بلوک بتنی، انواع بتنی سبک را به بازار عرضه کردند.
بلوک بتنی سبک: بلوک بتنی سبک که در ساختار تشکیل دهندهاش از پوکههای معدنی، صنعتی و حبابهای گاز استفاده شده است، انواعی شامل بتن سبک معدنی، صنعتی و گازی را به وجود آورده است. اما وزن آن 500 تا 1700 کیلوگرم بر مترمکعب است.
در ادامه به اختصار به شرح هر کدام خواهیم پرداخت.
بلوک بتنی سبک معدنی: در تولید این محصولات از پوکههای معدنی شامل مواد آتشفشانی سبک و متخلل استفاده شده است. این پوکهها دارای اندازههای مختلفی از ذرات غباری تا ابعادی بزرگتر از 100 میلیمتر را در برمیگیرند، وزن سبکی دارند. به علاوه دارای خاصیت عایق حرارتی و صوتی نیز هستند. بهترین نوع این پوکهها، در کشور ما، پوکه معدنی قروه است.
بلوک بتنی سبک صنعتی: این محصولات با استفاده از مواد شیمیایی که طی فرآیندهای صنعتی تولید شده است مانند یونولیت، مواد سازگار با سیمان، سربارههای آهن، خاکستر کوره (FBA) و خاکستر پودر سوخت (PFA) ساخته میشود. از شناخته ترین انواع بلوک بتنی صنعتی، انواع لیکا را میتوان نام برد. این محصولات از دانههای رس که آرایش شیمیایی آنها در کورههایی با حرارت 1100 درجه سیلسیوس منبسط شده است، تشکیل میشوند. وجود این انبساط در آرایش شیمیایی، به آن سطحی صاف و ناهموار با ساختار متخلل میبخشد. این بلوکها در انواع تو پر و تو خالی به بازار عرضه شدهاند.
بلوک بتنی سبک گازی: نام دیگر این محصولات بلوک هبلکس یا بلوک سیلیسی است. این نوع از بتن با ترکیبات اکسید سیلیس، سیمان، پودر آلومینیوم و آهک ساخته میشود و به علت وجود حبابهای هوا که در حین فرآیند تولید در آن به وجود میآید، ساختاری متخلل و سبک پیدا میکند. در نتیجه این ساختار ویژه و متخلل خاصیت عایق حرارتی و صوتی پیدا میکند. از معایب این نوع از بلوک بتنی به مقاومت فشاری کم آن میتوان اشاره کرد، برای همین استفاده از این مصالح با محدودیتهایی برای بخشهایی از سازه مثل دیوار باربری همراه است.
مزایای بلوک بتنی سبک
مقاومت: این بلوکها ضمن اینکه وزن کمتری نسبت به انواع متراکم و معمول بلوکهای بتنی دارند، اما مقاومت قابل قبول و مطلوبی در برابر نیروهای وارده بر ساختمان مانند نیروی وارده حاصل از زلزله دارند.
عایق حرارتی: در صورت استفاده از این نوع از مصالح، سازه درجه حرارت 1100 درجه سیلسیوس را برای 3 ساعت تحمل میکند.
عایق صوتی: در صورت ساخت دیواری با ضخامت 15 سانتیمتر، این دیوار صدا را به مقدار 46 دسی بل کاهش میدهد.
انعطافپذیری در برابر عملیات ساخت: چنانچه در طی ساخت سازه، نیاز به برش، ایجاد شیار، عبور لولهها در بافت بلوک و یا عملیاتی از این قبیل باشد، این امکان در بلوک بتنی فراهم شده است.
صرفه جویی در ملات مصرفی: به دلیل فضای متخلل یا خالی تعبیه شده در انواع بلوکهای بتنی سبک محلی مناسب برای قرار گرفتن ملات در این محصولات فراهم شده و موجب جلوگیری از مصرف بیش از نیاز ملات میشود.